7 Հոկտեմբեր, Բշ Սուրբ Փոկաս հայրապետի և առաքյալներին հետևող Երանոսի հիշատակության օր

Փոկաս Հայրապետ

Եպիսկոպոսն է Սևծովյան Սինոպ քաղաքի: Մեծահարուստ նավագործի, կամ նավապետի զավակ է: Տղայական հասակից Աստծուց շնորհ գտավ և պահքով ու աղոթքով իրեն շարունակ զորավոր էր պահում ամեն տեսակ փորձությունների դեմ: Մինչև իսկ հրաշագործի անուն հանեց այդ մատաղ տարիքում: Երբ չափահաս դարձավ, ինքն իրեն նվիրեց բարեգործության և քարոզչության, «Դևեր էր հանում, կույրերին լուսավորում, իր ունեցվածքը աղքատներին բաշխում»: Երբ Սինոպի եպիսկոպոս դարձավ, Ամասիայում տարվեց Տրայանոս կայսեր մոտ: Երբ չուրացավ քրիստոնեությունը, կայսրը հրամայեց սրախողխող անել նրան, 117 թ.-ին:

Արևմուտքում, որպես նավագործի զավակ, կամ այն պատճառով, որ իր անունը նման է այն ծովային կենդանու անվանը, որին հույները և մենք փոկ ենք անվանում, որը նաև ծովահորթ էլ է կոչվում, մեծ ժողովրդականություն է վայելում հատկապես ծովագնացների շրջանակներում:

Նրա հիշատակը տոնում ենք Ս. Խաչին հաջորդող չորրորդ կիրակիից հետո եկող երկուշաբթի օրը՝ Երանոս Հայրապետի հետ:

 

Երանոս (կամ Իրենիոս) Լիոնի Եպիսկոպոս

Մանուկ հասակում տեսել և լսել է Պողիկարպոս Հայրապետին, սրանից ենթադրում ենք, որ ծնվել է Իզմիրում, կամ Էգեյական շրջանում, 130 թ.-ին: Ուսում է ստացել Հռոմում, ձեռնադրվել է որպես Լիոն քաղաքի երեց և հաջորդել իր եպիսկոպոսին, երբ նա 177 թ.-ին մարտիրոսացավ:

Մեր Հայսմավուրքները նրան կոչում են «Աստվածապաշտության հավատքի մեծ սյուն, Աստվածազգյաց հայրապետ և Եկեղեցու վարդապետ և հերետիկոսներին հաղթող»: Արդարև այս ամենը եղել է Իրենիոսի առաքելական և ավետարանչական գործունեության ընթացքում հեթանոսներից շատ-շատերին դարձի բերելու արդյունքում և մանավանդ իր գրական գործերով, որոնցով լուսավորեց և ճոխացրեց ուղղափառ Եկեղեցին: Շատ գործեր է գրել, որոնցից սակայն մեզ է հասել միայն «Ընդդեմ հերետիկոսների» կարևոր գործը՝ լատիներեն թարգմանությամբ: Իսկ մեկ ուրիշը՝ «Ապացույց Առաքելական քարոզչության», կորուստից փրկվել է միայն հայերեն թարգմանության տարբերակը, որը եվրոպական լեզուներով թարգմանվելով, հայտնի դարձավ կրոնական և գիտական շրջանակներին: Մյուս գործերից լոկ պատառիկներ են հիշատակվում մատենագրերի կողմից:

Իրենիոսը առաքելական շրջանի հայրերին և հետագա շրջանների մեծ հայրերին իրար կապող վերջին օղակն է: Միաժամանակ նաև օղակ է Արևմուտքի և Արևելքի միջև: Ծնունդով և մտածելակերպով արևելցի է, իսկ ուսմամբ և գործունեությամբ՝ արևմուտքցի. իր երկերը հունարեն լեզվով է գրել: Ի նպաստ արևելքցիների, Հռոմի աթոռի մոտ, երբ վերջինս խստությամբ էր վարվում Արևելքում իր մտածողությունից տարբերվող մտածողների հանդեպ, երկու անգամ միջնորդություն է արել: Արևմուտքի առաջին մեծ աստվածաբանն էր Իրենիոսը:

Նրա վախճանի մասին Արևմուտքում գրեթե ոչինչ չգիտեն, իսկ մեր Հայսմավուրքները հաստատում են, որ վկայական մահվամբ է կնքել իր կյանքը: Երբ «քաջալերում էր հանուն Քրիստոսի ձերբակալվածներին, որ աներեր մնան իրենց հավատքին և արիաբար դիմավորեն մահը, ինքն էլ ձերբակալվեց և բանտարկվեց: Երբ դատավորի մոտ տարվեց, համարձակ վկայեց Քրիստոսի աստվածությունը, որի պատճառով զանազան տանջանքների ենթարկվեց, երբ չուրացավ Քրիստոսին և կուռքերին զոհ չմատուցեց, սրով սպանեցին նրան» 202թ.-ին:

Նրա հիշատակը տոնում ենք Ս. Խաչին հաջորդող չորրորդ կիրակիից հետո եկող Երկուշաբթի օրը:

 

«Համաքրիստոնեական Սուրբեր», Շնորհք արքեպսԳալուստյան, «ԳԱՆՁԱՍԱՐ» մատենաշարԵրևան1997 

Արևելահայերենի փոխադրեց՝ Վաչագան սրկԴոխոլյանը

Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․