Իշխանության հանդեպ վերաբերմունքի մասին

Իշխանության հանդեպ հարգալից վերաբերմունքի և հատկապես սիրո ու վստահության պակասն ավելի ու ավելի ակներև է: Ինչո՞ւ է պակասել հարգանքն իշխանության հանդեպ:

«Իշխանություն» ասելով` այն նկատի ունենք ոչ միայն քաղաքական ասպարեզում, այլև տարբեր ոլորտներում: Իշխանության հանդեպ հարգանքի նվազումը պայմանավորված է այն կրողների անձնական վարվեցողությամբ, զբաղեցրած պաշտոնի, ստանձնած պատասխանատվության մեջ անհամապատասխան վարքագծով: Հաճախ տարբեր բնագավառներում իշխանություն ունեցողներն այդ իշխանությունը պարտադրում են իրենց վիճակված հանգամանքի բերումով և ոչ թե անձի` այդ իշխանությունը կրելու արժանիքների ցուցադրումով և դրանց գործադրումով: Իշխանության հեթանոսական ընկալումները բերում են վերադասի և ստորադասի, գերակայության և ստորակայության հասկացությունների վրա կառուցված հարաբերություններ: Մինչդեռ Քրիստոս ասում է. «Ազգերի թագավորները տիրում են իրենց ժողովուրդների վրա, և նրանք, որ իշխում են նրանց վրա, բարերարներ են կոչվում: Բայց դուք այդպես չլինեք, այլ ով որ մեծ է ձեր մեջ, թող լինի ինչպես կրտսերը, իսկ առաջնորդը` ինչպես սպասավորը» (Ղուկ. 22.25-26), «Եթե մեկն ուզում է առաջին լինել, բոլորից վերջինը և բոլորի սպասավորը պիտի լինի» (Մարկ. 9.34): Ուրեմն, սերն ու ծառայանվիրումն է, որ քրիստոնեական տեսակետից, հոգևոր ընկալումով օրինական և ընդունելի է դարձնում իշխանությունը: Իշխվողների վրա իշխանությունն առավելաբար հրամանների, վախի մթնոլորտի, պատժի սպառնալիքի, օրենքով խստորեն պատժելու սկզբունքներով տարածելը պատճառ է դառնում իշխանություններից դժգոհության, դրանցից ազատվելու ձգտման, առերևույթ հնազանդության տակ հակակրանքի և անգամ թշնամության ու ատելության զգացումների առկայության: Այսպիսով, իշխանությունը պիտի լինի իշխանություն` ծառայանվիրումի, սիրո ու խնամքի հիմքի վրա հաստատված, և ոչ թե հիմնված վախի ու իշխողին վիճակված հանգամանքի առջև հնազանդվելու պարտադրանքի վրա, այսինքն` պետք է լինի ոչ թե օրենքի, այլ շնորհի իշխանություն: Պողոս առաքյալի ուսուցումը, թե այլևս օրենքի տակ չեք, այլ շնորհի (Հռ. 6.14), տարածվում է նաև իշխանության քրիստոնեական ընկալման վրա, որով իշխանությունը բանեցվում է ոչ թե օրենքի սահմանած անհնազանդության պատժի հիշեցմամբ, որը բերում է դժգոհություն ու հակակրանք, այլ իշխվողների հանդեպ սիրո ու ծնողական հոգածության դրսևորումով: Այս դեպքում արդեն իշխանությունը դառնում է բարոյական իշխանություն և ոչ թե միմիայն օրենքի վրա հիմնված իշխանություն: Իշխանության այս տեսակն է, որ իր հանդեպ հարգանք ու սեր է վայելում:

 

Իշխանությունը կարո՞ղ է ծառայել միայն բարի նպատակների համար:

«Իշխանություն» նշանակում է որևէ բնագավառում ինչ-որ մեկից տրված գործելու մեծ լիազորություն: Իշխանությունն աստվածատուր է, այսինքն` տրվում է Աստծո կողմից: Այստեղ պետք է նշել երկու հանգամանք: Աստծո կողմից որևէ մարդու կամ մարդկանց խմբի տրվում է իշխանություն քաղաքական կամ այլ ոլորտներում երկու ձևով` Աստծո տնօրինական կամ թույլատու կամքով: Աստվածաբանության մեջ աստվածային կամքի այս տարբերակումներն են արվում այն բացատրությամբ, որ Աստված Իր տնօրինական կամքով տնօրինում է, որպեսզի բարին լինի աշխարհում, մարդկության կյանքում, իսկ թույլատու կամքով թույլ է տալիս, որպեսզի բացասական առումով ինչ-որ մի իրողություն տեղի ունենա հեռահար բարի նպատակի համար, քանի որ Աստված կարող է փոքր չարիքից մեծ բարիքներ հանել մարդկության, հասարակության, երկրի համար: Այստեղ խոսքն Աստծո կամքի թվային ավելացման մասին չէ, այլ նույն կամքի տարբեր դրսևորումների մասին: Պողոս առաքյալը Հռոմեացիներին ուղղված թղթում ասում է. «Ամեն մարդ, որ իշխանության տակ է, թող հպատակվի նրան. քանզի չկա իշխանություն, որ Աստծուց չլինի և եղած իշխանությունները Աստծուց են կարգված» (13.1): Աստվածաշնչից կարող ենք հիշել Հովսեփի օրինակը: Նա դրվեց ստրկավաճառների իշխանության տակ, ովքեր նրան վաճառեցին Եգիպտոսում, այնուհետև` բանտապետի իշխանության տակ, ով նրան բանտ գցեց, այնուհետ` փարավոնի իշխանության տակ, ով նրան մեծ պաշտոնի արժանացրեց: Եվ տեսնում ենք, որ այս ամենը աստվածային կամքով եղավ ավելի մեծ բարիքի համար, որովհետև այս իշխանությունների տակ գտնվելով` Հովսեփը հասավ մի վիճակի, երբ փրկություն բերեց իր ծնողներին, եղբայրներին, ազգակիցներին, ինչպես նաև բազմաթիվ ժողովուրդների: Այսպես և հրեա երեխաների դեմ ուղղված հալածանքներով Մովսեսը մանուկ հասակում տարագիր եղավ իր ծնողներից և մուտք գործեց եգիպտական իշխանության վերին օղակները, այնուհետ նաև հարյուրամյակների գերությունից փրկության առաջնորդեց իր հարազատ ժողովրդին: Ուրեմն, ըստ Աստվածաշնչի, իշխանությունն Աստծուց է, որ տրվում է աստվածային թույլատու կամ տնօրինական կամքով` ծառայելու համար մարդկանց բարիքին: Իսկ իշխանության չարաշահմամբ մարդկանց հանդեպ գործադրվող բռնությունները, անարդարությունները, տարբեր չարիքները հաճելի չեն Աստծուն, բայց Նա այդպիսի չարիքներից անգամ Իր նախախնամությամբ բարիքներ է վեր հանում:

 

Կարծիք կա, որ միշտ հատկապես նոր սերունդն է ըմբոստանում ամեն տեսակի իշխանության դեմ: Արդյո՞ք իշխանության հանդեպ անվստահությունը հատկանշական է միայն երիտասարդներին:

Իշխանության հանդեպ անվստահությունը դրսևորվում է տարբեր տարիքի մարդկանց մոտ, եթե կա դժգոհություն այդ իշխանություններից: Այս դեպքում խոսքն առավելաբար քաղաքական իշխանության մասին է: Այնպես որ իշխանության հանդեպ անվստահություն կամ իշխանությունից դժգոհություն հատուկ է ոչ միայն երիտասարդությանը: Նմանատիպ երևույթ, որ հատուկ է միմիայն երիտասարդներին, տարբեր սերունդների միջև առկա հակասությունը կամ դժգոհությունն է: Հետևաբար, դժգոհության զգացումը, որն առնչվում է միայն նոր սերնդին, պետք է տեսնել հայրեր-որդիներ հակադրության և ոչ թե քաղաքացիներ և պաշտոնյաներ հակադրության մեջ: Երիտասարդներին ավելի շատ հատուկ է նախորդ սերնդին կամ հայրերին չհասկանալու, ավելի ճիշտ` նախորդների ունեցածով կամ ձեռքբերումներով չբավարարվելու և ավելիին ձգտելու հատկանիշը: Հայրեր-որդիներ հակադրության խնդիր եղել է բոլոր ժամանակներում: Մենք ինքներս էլ կարող ենք հիշել մեր կյանքից, որ հաճախ չենք հասկացել ծնողների այս կամ այն տեսակետը, այն համարել ժամանակից հետ մնացած, փորձել առաջնորդվել ոչ թե ծնողների, այլ մեր մտածելակերպով` մերը համարելով ավելի ճիշտ և տրամաբանական: Նման իրողությունը թեև բացասական տարրեր ունի իր մեջ, սակայն հաճախ դառնում է նաև խթան նոր զարգացման և առաջընթացի: Այսպես է, որ նախորդների ձեռքբերումներով չբավարարվելով կամ դրանց հետ համաձայն չլինելով` եղել են նոր նվաճումներ, ինչպես օրինակ մտքի ոլորտում` գիտության, փիլիսոփայության, տեխնիկական նոր գյուտերի առումով: Եվ քանի որ հայրեր-որդիներ խնդիրը միշտ առկա է, ապա Աստվածաշնչում տրվում են երկուստեք պատվիրաններ` ուղղված և՛ ծնողներին, և՛ զավակներին: Տասնաբանյա պատվիրաններից մեկն ասում է` պատվի՛ր քո հորն ու մորը (Ելք 20.12), բայց նաև ծնողներին է պատվիրան տրվում. «Հայրե՛ր, մի՛ զայրացրեք ձեր որդիներին, որպեսզի չհուսալքվեն» (Կող. 3.21): Հետևաբար, և՛ զավակները պետք է պատվեն ծնողներին, և՛ ծնողները պետք է չվշտացնեն իրենց զավակներին, այսինքն` պետք է փոխադարձ հարգանք, սեր, վստահություն լինի: Քրիստոս հանդիմանում է փարիսեցիներին և օրենսգետներին, ովքեր հորդորում էին, թե տաճարին տրվող ընծայի, այսինքն` նախատեսված նվիրատվության պատճառով օգնություն չցուցաբերեն ծնողներին, այլ հօգուտ տաճարի նախապես որոշված ծրագրերն իրականացնեն: Քրիստոս վեր է դասում որդիական սերն ու աստվածային պատվիրանի կատարումը առաքինի տարբեր ծրագրերի իրականացումից (Մատթ. 15.3-6, Մարկ. 7.11):

Հայրեր-որդիներ հակադրությունը սրվում է նաև այն ժամանակ, երբ որդիների համար ծնողները դադարում են իդեալներ լինելուց: Փոքրիկ հասակում ծնողները երեխաների համար մեծագույն հեղինակություններն են, նրանց իդեալները: Երեխան մինչև դպրոցական տարիքը հոգեբանորեն չի կարողանում իրեն նույնիսկ ծնողներից անջատ համարել: Կարելի է ասել, որ ծնողների մոտ էլ այսպիսի զգացում կա. փոքրիկ հասակի երեխաներ ունեցողներն զգում են, որ նրանք կարծես թե իրենց մի անբաժանելի մասնիկն են: Բայց տարիների հետ երեխաները մեծանալով տեսնում են, որ ծնողները սովորական մարդիկ են մյուսների պես, ունեն նույնիսկ թերություններ, որոնք հաճախ դուրեկան չեն զավակների համար: Սակայն սա երբեք պատճառ չպիտի դառնա ծնողների հանդեպ հարգանքի և սիրո նվազման: Սա է մեզ ուսուցանում Աստվածաշունչը նաև Նոյի օրինակով: Նոյ նահապետն իր զավակների համար մեծ հեղինակություն էր նաև այն պատճառով, որ Աստված խոսում էր նրա հետ: Եվ Նոյն աստվածային պատվերի համաձայն էր, որ կառուցեց տապանը և փրկեց իր ընտանիքին ջրհեղեղից: Բայց մի օր կրտսեր որդին` Քամը, տեսնում է իր հորը հարբած և մերկ ընկած ու գնում ասում է այս մասին եղբայրներին (Ծննդ. 9.22): Քամն արհամարհում է հորը` մտածելով, որ այս մարդն իբր մարգարե է, խոսում է Աստծո հետ, բայց ահա հիմա այն աստիճանի է հարբել, որ նույնիսկ մերկացել ու ընկել է գետնին: Սակայն ավագ եղբայրները, ետ-ետ գնալով, որպեսզի հոր մերկությունը չտեսնեն, մոտենում են և ծածկում նրան: Նոյն արթնանալով անիծում է Քամին նրա վերաբերմունքի համար (Ծննդ. 9.23-25): Այս խրատական դրվագը ցույց է տալիս, որ ծնողներին պետք է հարգել, սիրել, պատվել, եթե անգամ նրանք ունենում են թերություններ, որովհետև Աստված մեզ ասում է, որ ծնողներին պատվելը հաճելի Իրեն: Առակաց գրքում շատ խրատներ կան ծնողներին հարգելու և պատվելու, ինչպես նաև զավակների հանդեպ հոգատարությամբ վերաբերվելու մասին:

 

Այսօր կան զգալի թվով մարդիկ` անկախ տարիքից, ովքեր անվստահությամբ, նույնիսկ արհամարհանքով են վերաբերվում ցանկացած տեսակի իշխանության: Եթե իշխանությունը, որը սահմանվում է որպես ուժ կամ իրավունք` վերահսկելու, դատելու կամ ոմանց գործողություններն արգելելու, ճիշտ գործադրվի, կլինի՞ արդյոք համատարած սեր իշխանության հանդեպ:

Պողոս առաքյալն ասում է. «Իշխանավորները վախ չեն ազդում բարի գործերի համար, այլ չար գործերի: Ուզո՞ւմ ես չվախենալ իշխանությունից. բարի՛ն գործիր և նրանից գովասանք կստանաս, որովհետև նա Աստծու պաշտոնյա է քեզ` բարի գործերի համար. իսկ եթե չար գործես, վախեցի՛ր. քանի որ սուրը մեջքին ի զուր չէ կապված. Աստծու սպասավոր է նա, վրեժխնդիր` բարկության համար, նրա դեմ, որ չարն է գործում. դրա համար պետք է հնազանդվել ոչ միայն բարկության համար, այլ նաև խղճմտանքի պատճառով» (Հռ. 13.3-5): Չարը, հանցագործությունը պատժելու և հասարակական կյանքը կարգավորելու համար իշխանության գործունեությունը լիովին համընկնում է այս նպատակով Աստծո գործունեության հետ, դրա համար էլ իշխանությունը կոչվում է նաև Աստծու պաշտոնյա` բարի գործերի համար: Սակայն որտեղ կա ժողովրդավարական հիմունքներով ընտրված պաշտոնյաների կողմից իշխանության չարաշահում, այդտեղ մենք կարող ենք խոսել ժողովրդավարության ճգնաժամի կամ ժողովրդավարության խեղաթյուրման մասին: Այսպես են եղել օրինակ ամերիկյան իշխանությունները մինչև 60-ական թվականները, որոնք քաջալերում էին ռասիզմը, սևամորթների խտրականությունը, կամ գերմանական իշխանությունները 30-ական թվականներից մինչև Համաշխարհային երկրորդ պատերազմի ավարտը, որոնք նացիզմ, ֆաշիզմ, ռասիզմ էին քարոզում: Պողոս առաքյալը խոսում է օրենքի հանդեպ վերաբերմունքի, որով և անուղղակի կերպով իշխանությունների նկատմամբ դիրքորոշման մասին: Նա ասում է. «Եղա օրենքի տակ, ինչպես օրենքի տակ եղածները. ոչ թե նրա համար, որ օրենքի տակ էի, այլ որպեսզի շահեմ նաև նրանց, որ օրենքի տակ են: Օրենքի տակ չեղողների հետ եղա ինչպես օրենքի տակ չեղող մարդ» (Ա Կորնթ. 9.21): Առաքյալն անդրադառնում է օրենքի հետ կապված երեք վիճակների` օրենքի տակ չեղող - նրանք են, ովքեր ապրում են առանց նկատի ունենալու օրենքը, օրենքի տակ եղող - նրանք են, ովքեր ապրում են օրենքով` օրենքի խախտումի պատճառով պատժվելու վախից, և կյանք օրենքի մեջ, կամ ինչպես նաև այլ խոսքով է ասում` այլևս «օրենքի տակ չեք, այլ շնորհի» (Հռ. 6.14): Օրենքի տակ եղող մարդը վախենում է, որ կպատժվի, եթե հանցանք անի, դրա համար էլ չի խախտում օրենքը, իսկ օրենքի մեջ, կամ շնորհի մեջ եղողին կարող է նույնիսկ չհետաքրքրել պետական օրենքի, քրեական օրենսգրքի առկայությունը, որովհետև նրա կյանքը համաձայն է օրենքի բարի պահանջներին: Օրինակ` իրական քրիստոնյային պետք չէ, որ օրենքը ասի՝ մի՛ սպանիր, որպեսզի ինքը մարդասպանություն չգործի, կամ օրենքն ասի` մի՛ գողացիր, որպեսզի ինքը գող և ավազակ չլինի: Այլ նրա ապրած կյանքը բարի է ու առաքինի, որը չի առնչվում վատ արարքներին և դրանց համար օրենքի կողմից սահմանվող պատիժներին: Օրենքի տակ լինելու իրողությունը, ցավոք, առկա է ոչ միայն պետական օրենքները վախից պահելու կենսաձևում, այլև հավատավոր կյանքում, քանի որ կան շատ մարդիկ, ովքեր չեն շնանում, գողանում, կամ Աստծո այլ պատվիրանները պահում են առաջին հերթին Աստծուց չպատժվելու և դժոխքի կրակներում չվառվելու համար: Մինչդեռ իրականում պատվիրանները պետք է իրագործել Աստծո հանդեպ սիրուց, պետք է առաջնորդվել տերունաշնորհ պատվիրաններով, քանի որ դա է ճիշտ, բարոյական, առաքինի կենսաձևը:

 

Աստվածաշնչում շատ որոշակի է խոսվում ընտանիքում գլխավորության մասին: Ի՞նչ կարելի է ասել ընտանիքում գոյություն ունեցող իշխանության վերաբերյալ:

Ընտանիքի անդամների հարաբերություններն ավելի շատ հիմնվում են սիրո և հեղինակության, քան իշխանության վրա: Եթե ընտանիքներում որևէ մեկ անդամի, ի մասնավորի ընտանիքի հոր կողմից իշխանություն է բանեցվում, ապա այդ պարագայում հարաբերությունները կառուցվում են տեր և ծառա, տիրակալ և ստրուկ հասկացությունների վրա: Ընտանիքներում սխալ է իշխանության նման ընկալումը, նույնիսկ քրիստոնեական համարվող պետություններում տիրոջ և ծառայի, տիրակալի և ստրուկի հոգեբանություն չպետք է լինի պաշտոնյա և քաղաքացի շփումներում, քանի որ Քրիստոս ասաց. «Ազգերի թագավորները տիրում են իրենց ժողովուրդների վրա, և նրանք, որ իշխում են նրանց վրա, բարերարներ են կոչվում: Բայց դուք այդպես չլինեք, այլ ով որ մեծ է ձեր մեջ, թող լինի ինչպես կրտսերը, իսկ առաջնորդը` ինչպես սպասավորը» (Ղուկ. 22.25-26): Սա պետք է կիրառի նաև քրիստոնյա պաշտոնյան իր գործունեության ընթացքում, քանի որ պաշտոնյա կամ իշխանավոր դառնալով՝ չի դադարում քրիստոնյա լինելուց, հետևաբար և պաշտոնի մեջ պետք է լինի քրիստոնեական ընկալումն ու վարվելաձևը: Աստվածաշունչն ասում է. «Եվ դուք, տերե՛ր, ... իմացե՛ք, որ և՛ նրանք, և՛ դուք Տեր ունեք երկնքում, և Նրա առաջ աչառություն չկա» (Եփ. 6.9): Բացի այդ, «պաշտոն» բառը գրաբարից թարգմանաբար նշանակում է ծառայություն: Ահա այսպես բառի բուն իմաստով և քրիստոնեական ճիշտ ընկալմամբ իշխանավորը կամ ընտանիքի հայրը պետք է բարի սպասավորություն բերի իր խնամքի տակ գտնվողներին:

Ընտանիքներում իրողությունն ավելի շատ վերաբերում է հեղինակությանը, քան իշխանությանը: Մեր ակնառու հոգևորականներից երկու մեծ Կաթողիկոսներ հատկանշական խոսքեր ունեն ընտանիքի մասին: Գարեգին Հովսեփյան Կիլիկիո Կաթողիկոսն ասում է, որ ընտանիքը եկեղեցի է, որի քահանան ընտանիքի մայրն է: Այսինքն` ինչպես եկեղեցին քահանայի սպասավորությամբ է գործում, այնպես էլ ընտանիքում մոր սպասավորությունն ու ծառայությունն է ամուր հիմքի վրա պահում ընտանիքը: Իսկ Խրիմյան Հայրիկն ասում է. «Ընտանիքը և օջախը փոքրիկ թագավորություն է երկրիս վրա, որի գահի վրա բազմած են հայրը` իբրև թագավոր, և մայրը` իբրև թագուհի, ու կառավարում են իրենց իշխանության տակ եղած ընտանիքը»: Ընտանիքի անդամները, հատկապես կինը պետք է լսեն, հարգեն ընտանիքի գլխավորի խոսքը` ընդունելով նրա հեղինակությունը: Նրա խոսքը պետք է հարգվի և ոչ թե արհամարհվի կամ անտեսվի: Օրինակ՝ մենք չենք ասում Սուրբ Գրքի իշխանություն, Եկեղեցու Հայրերի իշխանություն, այլ հավատացյալները Սուրբ Գրքի ավանդած պատվիրանները պահում են կամ առաջնորդվում են Սուրբ Հայրերի խրատներով՝ ընդունելով նրանց հեղինակությունը: Այդպես էլ ընտանիքի անդամները պետք է ընդունեն ընտանիքի հոր հեղինակությունը, և ընտանիքի հայրը պետք է սիրով բարի հոգատարություն ցուցաբերի բոլորի հանդեպ:

 

Այն եզրահանգմանն ենք գալիս, որ համապատասխան իշխանությունն ընտանիքում, հասարակության և պետության մեջ հաստատված է մեր իսկ օգտի համար: Ի՞նչ չափով է անհրաժեշտ հարգանք ցույց տալ իշխանությանը:

Պողոս առաքյալն ասում է. «Ահա թե ինչու հարկեր եք վճարում. որովհետև նրանք Աստծու սպասավորներ են` այդ բանին կանխապես նշանակված: Արդ, հատուցեցե՛ք յուրաքանչյուրին իրենց պարտքերը. որին հարկ` հարկը, որին մաքս` մաքսը, որին երկյուղ` երկյուղը, որին պատիվ` պատիվը» (Հռ. 13.6-7): Առաքյալը նաև նշում է. «Ով հակառակվում է իշխանությանը, Աստծու հրամանին է հակառակվում» (Հռ. 13.2): Շատ զարմանալի է, երբ ընթերցում ենք այս խոսքերը` հատկապես անդրադառնալով, որ դա ասում է առաքյալը քրիստոնյաներին, ովքեր հալածվում էին իշխանություններից հավատքի համար: Կարող ենք առավել զարմանալ` ընթերցելով Պետրոս առաքյալի խոսքերը. «Ի սեր Տիրոջ հնազանդ եղեք մարդկային ամեն իշխանության» (Ա Պետ. 2.13), «Ծառանե՛ր ամեն ինչում երկյուղով հնազա՛նդ եղեք տերերին, ոչ միայն բարիներին և հեզաբարոներին, այլև դաժաններին» (Ա Պետ. 2.18): Պատրանք է ստեղծվում, թե քրիստոնեությունն ինչ-որ կույր հնազանդության, ամեն չար իրողության հետ հաշտվելու կոչ է անում: Բայց Քրիստոսի համարձակ պայքարն անարդարությունների դեմ, օրենսգետների ու փարիսեցիների դատապարտումը (Մատթ. 23.1-36), տաճարից առևտուր անողների մտրակով վտարումը (Մատթ. 21.12-13, Մարկ. 11.15-16, Ղուկ. 19.45-46, Հովհ. 2.14-17) ցրում է այդ պատրանքը: Առաքյալների հորդորն ավելի խոր իմաստ ունի. եթե կարիք կա փոխելու իշխանությունը կամ հասարակարգը, դա պետք է անել ոչ թե բռնությամբ, այլ հոգու ուժով: Առաքյալների հորդորը հիմնված էր Քրիստոսի ուսուցման և օրինակի վրա: Երբ Քրիստոսի վրա եկան Գեթսեմանիի պարտեզում, Պետրոսը թրով կտրեց մեկի ականջը, սակայն Տերը հանդիմանեց նրան և բուժեց տուժածին (Ղուկ. 22.50-51, Հովհ. 18.10): Պատմության իրադարձություններից մենք տեսնում ենք, թե ինչի են հանգեցրել բռնի կերպով, հեղափոխություններով իշխանություններ տապալելու, նոր կարգեր հաստատելու փորձերը: 1789 թ. ամենաառաքինի նշանաբանով` «ազատություն, հավասարություն, եղբայրություն» կարգախոսով տեղի ունեցած Ֆրանսիական մեծ հեղափոխությունը բերեց ավելի մեծ արյունահեղություններ և ավելի ծանր իրավիճակ: Նույնը եղավ նաև 20-րդ դարասկզբին բոլշևիկյան հեղափոխության ժամանակ, նույնն ենք տեսնում նաև ներկայումս արաբական աշխարհում իշխանափոխությունների արյունոտ պայքարների բովում, երբ նոր կարգերի հաստատումով շարունակվում են առավել արյունահեղություններն ու հակամարտությունները: Իշխանություններին քրիստոնյաների հնազանդությունը վերջանում է այնտեղ, երբ ստիպում են ուրանալ Աստծուն: Այսպես Սուրբ Գևորգ, Սուրբ Սարգիս զորավարները հակառակվում են իշխանություններին, ջարդում են կուռքերը, այսպես Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչը, ով հավատարմությամբ ծառայում էր Տրդատ թագավորին, հակառակվում է` հեթանոսական կուռքերին զոհաբերություն անելու հրաման ստանալով: Մենք տեսնում ենք, որ առաքյալները հեղափոխեցին ողջ աշխարհը` տարածելով քրիստոնեությունը: Մինչ հռոմեական հզոր կայսրության դեմ այլ երկրներ իրենց բանակներով չէին կարողանում դուրս գալ կամ միշտ պարտվում էին, քրիստոնյաներն իրենք մարդկանց փոխելով հաղթեցին կայսրությանը, քրիստոնյա դարձրեցին նույնիսկ կայսրերին:

Այսօր էլ շատերը ցանկանում են, որ Եկեղեցին կողմնակից լինի իշխանափոխության բռնի ձևերի կամ ծածանի ապստամբության դրոշը: Սակայն Եկեղեցին չի կարող ուրանալ Ավետարանի սկզբունքները, Քրիստոսի վարդապետությունը և այլ բան քարոզել: Այսպես էր վերաբերմունքը նաև Քրիստոսի հանդեպ: Նրան շատերն ընկալում էին որպես աշխարհիկ մեսիայի, ով պետք է գար և փրկեր Իսրայելի ժողովրդին հռոմական տիրապետության լծից: Քրիստոսին նույնիսկ ցանկանում էին ներքաշել քաղաքական խարդավանքների մեջ: Փարիսեցիներն այդ նպատակով անգամ մի նենգ հարց հորինեցին, որպեսզի ողջ ժողովրդի առջև այն ուղղեն Քրիստոսին: Փարիսեցիները Քրիստոսին ասացին. «Վարդապե՛տ, գիտենք, որ ճշմարտախոս ես և Աստծու ճանապարհը ճշմարտությամբ ես ուսուցանում. և ոչ մեկից չես քաշվում ու ոչ մի մարդու աչառություն չես անում: Արդ, ասա՛ մեզ, ինչպե՞ս է քեզ թվում. պե՞տք է հարկ տալ կայսրին, թէ՞ ոչ» (Մատթ. 22.16-17, Մարկ. 12.14, Ղուկ. 20.21-22): Հարցը բավականին նենգ էր և հատուկ էր մտածվել քաղաքական մեքենայությունների համար: Եթե Քրիստոս պատասխաներ, որ օրինավոր է, ողջ ժողովուրդը կելներ Նրա դեմ, որովհետև հրեաները ստիպողաբար էին հռոմեացիներին հարկեր վճարում, քանզի հռոմեցիները ոչ թե օրինաբար էին իշխում Իսրայելում, այլ բռնությամբ եկել և հաստատել էին իրենց իշխանությունը: Եթե Քրիստոս պատասխաներ` կայսերը հարկ տալը օրինավոր չէ, ապա այդ դեպքում կասեին, որ ժողովրդին ապստամբության է պատրաստում Հռոմի դեմ և հռոմեական իշխանությունների ներկայացուցիչներին կհանեին Քրիստոսի դեմ: Դրա համար Քրիստոս Իր մեծագույն իմաստությամբ նրանց պատասխանեց. «Գնացե՛ք, տվե՛ք կայսրինը` կայսեր և Աստծունը` Աստծուն» (Մատթ. 22.21, Մարկ. 12.17, Ղուկ. 20.25): Եվ այսօր էլ եթե ցանկանում են Եկեղեցուց խոսք լսել, Եկեղեցին այլ բան չի կարող ասել, քան` Քրիստոս, այլապես կդադարի Քրիստոսի Եկեղեցի լինելուց: Դրա համար մենք էլ, պատմության դառը իրադարձությունները ցույց տալով, առաքյալների, քրիստոնյաների աստվածային ներգործությամբ հաղթանակները մատնանշելով, Քրիստոսի պես ասում ենք. «Գնացե՛ք և տվե՛ք կայսրինը` կայսեր և Աստծունը` Աստծուն»:

 

Տեր Ադամ քհն. Մակարյան

27.01.17
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․