Գրքեր

«Ուխտ անել իմացող և ուխտ կատարող ժողովուրդը չի՛ մեռնում»

Հայ ուխտավորը դարեր ի վեր՝ աղոթքը, շարականն ու սաղմոսը շուրթերին, դեպի սրբավայր է ընթացել՝ իր հայացքը դեպի երկինք ուղղելով. «Աչքերս դեպի քեզ բարձրացրի, Տե՛ր, Դու, որ բնակվում ես երկնքում: Իմ աղոթքը թող հասնի Քեզ, Տե՛ր, և Քո խոսքով փրկի՛ր ինձ: Քո ձեռքն իմ պահապանը թող լինի, քանզի քո պատվիրաններն ընտրեցի» (Սաղմ.122:1; 118:170,173): Հայ ուխտավորն իր ուղին իմաստավորել է ուխտի ճանապարհով, իր հզոր հավատքի խոսուն վկաններով՝ երկնքին մերձ Հայոց լեռները զարդարող Հայոց ուխտավայրերով:

Նախնիների ավանդույթին և ուխտին հավատարիմ՝ Զորավոր Ս. Աստվածածին եկեղեցու համայնքն օգոստոսի 18-ին, հոգևոր հովիվ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյանի գլխավորությամբ, ուխտագնացության մեկնեց Գեղարքունիքի լեռնաշխարհը զարդարող Հայոց սրբավայրեր:

Առաջին ուխտավայրը, որ սպասում էր իր ուխտավորներին, Հայրավանք գյուղի հյուսիս-արևելյան մասում, Սևանա լճի ափին՝ ժայռեղեն հրվանդանի վրա գտնվող Հայրավանքն էր: 4-րդ դարում կառուցված սրբավայրը հայտնի է Հայրիվանք, Հայր Հոհանք, Հայր Հովհաննավանք, Հայրվանք, Հայրուվանք, Հայր Օհավանք, Հովանավանք, ինչպես նաև Մարդաղավնյաց վանք անվանումներով: Հայրավանքի Ս. Ստեփանոս եկեղեցում ուխտավորները մասնակից եղան Սուրբ և Անմահ Պատարագի, որ մատուցեց Տեր Գրիգորը: «Տերունական աղոթք»-ից առաջ Տեր Հայրը «…լույսը եկավ աշխարհ, սակայն մարդիկ խավարն ավելի սիրեցին, քան լույսը, որովհետև իրենց գործերը չար էին» (Հովհ. 3:19) բնաբանով քարոզ խոսեց և մասնավորաբար ասաց. «Խավարը լույսի բացակայությունն է, այսինքն՝ կյանքն է առանց Աստծո, ուստի, այն հաճախ է կապվում մարդկության դարավոր թշնամու հետ, քանի որ նա իր հպարտության պատճառով ցած ընկավ երկնային բարձունքներից՝ զրկվելով աստվածային անշեջ լույսի ներկայությունից և փաստորեն հայտնվեց խավարում: Խավարում էլ ծնունդ առավ մեղքը… Ուստի, մարդիկ հաճախ գիտակցաբար կամ անգիտակցորեն ձգտում են խավարի քողով ծածկել իրենց մեղքերը, շատ հաճախ՝ նույնիսկ սեփական աչքերից: Բայց մոռանում ենք, որ խավարը կարող է ծածկել աղտերը մեր կամ նույնիսկ ողջ աշխարհի աչքից, սակայն Ամենատես Աստծուց, Հավիտենական Արեգակից ոչինչ թաքցնել հնարավոր չէ և պետք էլ չէ, քանի որ աստվածային լույսը գալիս է երևան հանելու մեր մեղավոր ախտերը ոչ թե դատապարտության, այլ մեր հոգիները դրանցից սրբելու և բժշկելու համար: Արդ, հայացքներս հառենք այսօր Անճառելի Լույսին և աղոթենք, որպեսզի կրկին անգամ ողորմի մեզ՝ մեղավորներիս, արժանացնի զղջման և ապաշխարության, որպեսզի Իր աննվազ լույսը մեկընդմիշտ ծագի մեղքի խավարում մոլորված մեր հոգիներում և ուղղորդի մեզ դեպի Երկնային անանց Արքայություն, հավիտենական լույս ու երանություն, որի համար փառք, իշխանություն և պատիվ՝ Հորը, Որդուն և Սուրբ Հոգուն այժմ, միշտ և հավիտյանս հավիտենից, ամեն»:

Ս. Պատարագի ավարտին ուխտավորները սիրո ճաշ ունեցան, ապա ուղևորվեցին Նորատուս հնագույն բնակավայրից դեպի հարավ գտնվող մեծ գերեզմանատուն, որ հայտնի է մոտ 900 խաչքարերով: Այժմ՝ Ջուղայի խաչքարերի ոչնչացումից հետո, Նորատուսի խաչքարադաշտը խաչքարերի ամենամեծ համալիրն է: 9-17-րդ դարերին թվագրվող խաչքարային արվեստի գործերի եզակի հավաքածուն մեծ հիացմունք էր պատճառել ուխտավորներին, ովքեր, Տեր Գրիգորի գլխավորությամբ, միասնական աղոթքի կանգնեցին խաչքարադաշտում գտնվող Ս. Մինաս և Ս. Ամենափրկիչ մատուռներում (13-րդ դար):

Հաջորդ սրբավայրերում՝ Նորատուսի Ս. Աստվածածին և Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցիներում (9-րդ դ.) ուխտավորներն իրենց միասնական աղոթքը միախառնեցին սրբավայրերից դեպի երկինք բարձրացած աղոթքներին՝ Աստվածամոր և առաջին հայրապետի բարեխոսությամբ Տիրոջ ողորմածությունը հայցելով Հայոց աշխարհի և Հայ եկեղեցու զորացման ու շենացման համար: Համաձայն Սիմեոն Երևանցի կաթողիկոսի՝ Նորատուսի Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցին կոչվել է նաև Դափուց վանք և եղել է կուսանոց:

Ուխտավորների վերջին կայանը 11-րդ դ. կառուցված Նորատուսի Շոռգոլի վանքն էր, որ, ըստ ավանդության, կառուցվել է մի վայրում, որտեղ եղել է աղի ջուր և այդ պատճառով սրբատեղին անվանել են «Շոռգոլի» վանք:

Երջանկահիշատակ Գարեգին Ա կաթողիկոսն ասել է. «Ուխտ՝ նշանակում է Աստծո և ազգի հանդեպ հավատարմություն: Ուխտ անել իմացող և ուխտ կատարող ժողովուրդը չի՛ մեռնում: Ուխտ անել իմացող և ուխտ կատարող անհատը՝ Աստծո և ազգի հաղորդությունից ավիշ է քաղում՝ առողջ ու տոկուն, կանաչ ու պտղաբեր մնալով: Ուխտը բարձրացնում է մարդուն առ Աստված և ազգին շաղկապում»:

 

Կարինե Սուգիկյա

18.08.18
ԲաԺանորդագրվել
Ընթերցել նաև
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․