25 Նոյեմբեր, Բշ
Դարեր շարունակ հայ ուխտավորի համար սիրելի ուխտավայր է Երևանի հնագույն եկեղեցիներից՝ Զորավոր Ս. Աստվածածինը: Ս. Անանիայի, Ս. Գրիգոր Լուսավորչի, Ս. Բարսեղ Մեծի, Ս. Մակարիոսի և անհայտ երկու սրբերի ու Խաչափայտի երկու մասունքներով հարուստ Զորավոր Ս. Աստվածածին եկեղեցին ունի հինգ ուխտի օր, որոնցից վերջինն այս տարի հոկտեմբերի 24-ին էր՝ Գյուտ խաչի տոնին: Չորս տարի է, ինչ Սուրբ Խաչին նվիրված այս տոնը մեծ թվով ուխտավորիների է համախմբում Զորավոր Ս. Աստվածածին եկեղեցու սուրբ հարկից ներս՝ մասնակից ու հաղորդակից դարձնելու ուխտի Ս. Պատարագին և եկեղեցում պահվող մասնատուփ-պահարանի օրհնությանը, որի կենտրոնական հատվածում զետեղված է Տիրոջ Խաչափայտի մասունքը, իսկ խաչի թևերում չորս սրբերի՝ Սուրբ Բարսեղ Մեծի, Սուրբ Մակարիոսի և անհայտ երկու սրբերի մասունքները:
Այս տարի ուխտի Ս. Պատարագը մատուցեց եկեղեցու խորհրդակատար Տեր Վահան քահանա Առաքելյանը: Սուրբ Պատարագի ավարտին ուխտավորները հաղորդակից եղան խաչափայտի մասունքի զորությանը և Ս. Բարսեղ Մեծի, Ս. Մակարիոսի ու անհայտ երկու սրբերի բարեխոսությամբ Տիրոջ ողորմածությունը հայցեցին:
Ոսկեդարյան շրջանի պատմիչ՝ Ագաթանգեղոսը, ով ներկայացրել է Հայոց դարձի պատմությունը, առանձնակի տեղ է հատկացրել Խաչին, ինչը վկայում է, որ Ս. Խաչի հանդեպ Հայոց եկեղեցում առկա հարգությունն սկսել է ձևավորվել Հայաստանում քրիստոնեության պետականորեն ընդունումից անմիջապես հետո: Պատմիչը, Ս. Խաչը համեմատելով բաբելոնի աշտարակի հետ, նշել է, որ վերջինս փլուզվեց, իսկ խաչը մինչև երկինք բարձրացավ. «Արդ, բարձրաբերձ և վաղավեր աշտարակի փոխարեն ճշմարտության խաչը կանգնեցվեց, որի զորությունը մշտնջենական է, և նրա փառքն է Աստված: Ինչպես աշտարակը ցրեց մարդկանց և խառնեց լեզուները, այնպես էլ խաչափայտը միավորեց, հավաքեց Քրիստոսին ապավինողներին: Աշտարակը մարդիկ ամբարտավանությամբ կառուցեցին, որպեսզի երկինք՝ Աստծուն հասնեն, իսկ խաչափայտը ինքն է մարդկանց երկինք՝ առ Աստված տանում»:
Կարինե Սուգիկյան
Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի