- Հա՛յր, մտածում եմ, որ սատանան մեծ ուժի է տիրապետում, հատկապես մեր օրերում:
- Սատանան ոչ թե ուժի է տիրապետում, այլ՝ չարության ու ատելության: Աստծո սերն է ամենակարող: Սատանան իրեն ամենակարող է ձևացնում, բայց դա նրա ուժերից վեր է: Թվում է, թե նա ուժեղ է, բայց իրականում լիովին անզոր է: Նրա կործանարար ծրագրերից շատերն ի չիք են դառնում՝ դեռևս չսկսված: Մի՞թե շատ լավ ու բարի հայրը թույլ կտար, որ ինչ-որ թափթփուկ ծեծեր իր երեխաներին:
- Իսկ ես վախենում եմ դևերից, Հա՛յր:
- Ինչո՞ւ ես վախենում: Նրանք ոչ մի ուժ չունեն: Քրիստոսն է ամենակարող, իսկ սատանան ամենաիսկական նեխուկ է: Մի՞թե խաչ չես կրում: Չարի զենքը ուժ չունի: Քրիստոս զինեց մեզ Իր Խաչով: Թշնամին միայն այն ժամանակ ուժ ունի, երբ ինքներս ենք վայր դնում մեր հոգևոր զենքը: Մի անգամ, մի ուղղափառ հոգևորական, մոգությամբ զբաղվող մի կախարդի, մի փոքրիկ խաչ ցույց տվեց և մոգության միջոցով կանչված դևը սարսռաց դրանից:
- Իսկ նա ինչո՞ւ է այդքան վախենում Խաչից:
- Որովհետև, երբ Քրիստոս տարավ բոլոր տանջանքներն ու անարգանքը, այդժամ սատանայի իշխանությունն ու թագավորությունը կործանվեցին: Ի՜նչ զարմանալի կերպով Քրիստոս հաղթանակ տարավ նրա հանդեպ: Մի սուրբ ասում է. «Սատանայի իշխանությունը գավազանով ջախջախվեց»: Այսինքն սատանայի իշխանությունն այն ժամանակ կործանվեց, երբ գավազանի վերջին հարվածը հասցվեց Քրիստոսի գլխին: Նշանակում է, համբերությունն է սատանայի դեմ հոգևոր պաշտպանական միջոցը, իսկ խոնարհությունը՝ ուժեղագույն զենքը նրա դեմ: Սատանայի կործանումն ամենաբուժիչ բալասանն է, որ Քրիստոս թափեց խաչի վրա զոհաբերության ժամանակ: Քրիստոսի խաչելությունից հետո սատանան կարծես թույնից զուրկ օձ լինի, անատամ շուն: Սատանայի թունավոր ուժը վերցվել է նրանից, իսկ շների, այսինքն դևերի ատամներն են դուրս քաշվել: Նրանք այժմ անզեն են, իսկ մենք Խաչով ենք զինված: Եթե մենք դևերին իրավունք չտանք, ապա նրանք ոչինչ չեն կարող անել Աստծո արարածին: Միայն կարող են աղմկել ու անկարգություններ անել, իշխանություն չունեն:
Մի անգամ, երբ Պատվական Խաչի խցում էի ապրում, մի հիանալի գիշերային հսկում անցկացրեցի: Գիշերը բազմաթիվ դևեր հավաքվեցին ձեղնահարկում: Նախ ծանր մուրճերով էին հարվածում ինչ-որ բանի, հետո սկսեցին աղմկել, կարծես ծառի կոճղեր էին գլորում ձեղնահարկում: Ես խաչակնքում էի առաստաղն ու «Տեր Քո Խաչին ենք երկրպագում…»* երգում: Երբ շարականը վերջացնում էի, նրանք կրկին սկսում էին կոճղերը գլորել: «Հիմա երկու դասի կբաժանվենք,- ասացի նրանց,- դուք վերևում կոճղեր գլորեք, իսկ ես ներքևում կերգեմ»: Երբ սկսում էի երգել՝ նրանք դադար էին առնում: Մե՛կ «Խաչին Քո…» էի երգում, մե՛կ՝ «Տեր, Քո Խաչը տվեցիր մեզ, որպես զենք սատանայի դեմ…»**: Մի բերկրալի գիշեր անցկացրեցի սաղմոսերգության մեջ: Հենց դադարում էի երգել, նրանք էին շարունակում զվարճացնել ինձ: Եվ ի՜նչ մեծ խաղացանկ ունեն: Ամեն անգամ մի նոր բան են հորինում…
- Իսկ երբ առաջին անգամ շարական երգեցիք, մի՞թե չհեռացան:
- Ոչ: Հենց ես ավարտում էի՝ նրանք էին սկսում: Երևի հսկումը պետք է երկու դասով երգվեր: Հրաշալի հսկում էր: Ես զգացմունքով էի երգում: Զարմանահրաշ օրեր էին…
- Հա՛յր, իսկ սատանան ի՞նչ տեսք ունի:
- Գիտե՞ս, ի՜նչ «պճնամոլն» է: Ոչ խոսքով նկարագրելու է, ոչ էլ թանաքով գրելու: Միայն թե տեսնեիր նրան… Ի՜նչ իմաստուն է Աստծո սերը, որ մարդուն թույլ չի տալիս սատանային տեսնել: Մարդկանց մեծամասնությունը վախից կմեռներ նրան տեսնելով: Միայն մտածիր, եթե մարդիկ տեսնեին, թե նա ինչպես է գործում, եթե տեսնեին, թե ինչքան «սիրուն» է… Ճիշտ է, ոմանք իրենց համար հաճելի զվարճանք կկազմակերպեին դրանից: Մոռացա, թե դրան ինչպես են անվանում: «Կինո», թե ինչ… Սակայն այդպիսի «կինոդիտումները» թանկ արժեն և չնայած բարձր գնին՝ դյուրին բան չէ դա տեսնելը:
- Իսկ պոզեր ու պոչ ունի՞:
- Ունի, ունի: Ե՛վ պոզեր, և՛ պոչ, և՛ բոլոր «պիտույքները»:
- Հա՛յր, դևերն իրենց անկումից հետո՞ այդքան սարսափելի դարձան, երբ հրեշտակներից դևերի վերածվեցին:
- Իհարկե հետո: Այժմ կարծես կայծակնահար եղած լինեն: Եթե կայծակը ծառին է հարվածում, մի՞թե այն, մի ակնթարթում, այրված գերանի չի վերածվում: Նրանք էլ, ահա, այժմ այդպիսին են, կարծես կայծակնահար եղած լինեն: Ժամանակ կար, երբ սատանային ասում էի. «Արի, որպեսզի տեսնեմ քեզ ու ձեռքդ չընկնեմ: Այժմ միայն նայում եմ քեզ ու արդեն տեսնում, թե ինչ չարն ես: Իսկ եթե ձեռքդ ընկնեմ, պատկերացնում եմ, թե ինձ ինչ է սպասվում»:
* «Տեր Քո Պատվական Խաչին ենք երկրպագում և Քո Սուրբ Հարությունը փառավորում»,- Պատվական Խաչին նվիրված շարական:
** Կիրակնօրյա շարական:
Հայր Պաիսիոս Աթոսացու «Ցավով և սիրով՝ ժամանակակից մարդու մասին» գրքից
Ռուսերենից թարգմանությունը՝ Էմիլիա Ապիցարյանի