Հետամտի՛ր Աստծու խոսքն ընթերցել, հորդորել և ուսուցանել հավատացյալներին: Զանց մի՛ առ այն շնորհը, որ քո մեջ է, որ տրվեց քեզ մարգարեությամբ, երեցների ձեռնադրումով: Այդ բանի վրա մտածի՛ր և հարատևի՛ր դրանում, որպեսզի քո առաջադիմությունը հայտնի լինի բոլորին: Զգո՛ւյշ եղիր քո նկատմամբ և քո ուսուցման նկատմամբ և հարատևի՛ր դրանում: Եթե այդ բանն անես, կփրկես և՛ քեզ, և՛ նրանց, որ լսում են քեզ (Ա Տիմ. Դ 13-16)։
Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին, խրախուսելով ու պահանջելով իր զավակներից ընթերցել և սերտել Սուրբ Գիրքը, Փիլիպպոս առաքյալի օրինակով հարցնում է. «Հասկանո՞ւմ ես արդյոք, ինչ որ ընթերցում ես» (Գործք Ը 31):
Մեր մեղավոր միտքն անզոր է առանց առաջնորդության ընդգրկել Աստծու խոսքում պարփակված ան-ընդգրկելի աստվածային իմաստությունը. «Այս պատճառով,- գրում է ս. Գրիգոր Լուսավորիչը,- Աստված տվեց մարգարեներ, առաքյալներ, հայրապետներ ու վարդապետներ` որպես ուսուցիչներ, որպեսզի տեղյակ և հմուտ դարձնեն մեզ Աստծու բարի կամքին»:
Հետևաբար նրանք, ովքեր ուզում են ուղղափառորեն ընկալել Ս. Գիրքը, քննել նրա խորին խորհուրդները, պետք է դիմեն Եկեղեցու սրբազան ավանդությանը` հայրերի ու վարդապետների մեկնողական գրականությանը, քանզի Եկեղեցին է Սուրբ Գրքի միակ պահապանն ու մեկնիչը. «Միայն Եկեղեցում է պահվում,- գրում է ս. Կղեմես Աղեքսանդրացին,- ճշմարիտ գիտությունը. ով մեկնում է Ս. Գիրքը հակառակ եկեղեցական ավանդության, նա կորցրել է ճշմարտության չափանիշը»: Իսկ ս. Իլարին գրում է. «Եթե մեկը Եկեղեցում չէ, անհնար է, որ նա հասկանա Աստծու խոսքը»:
Եվ ինչպես որ մայրերն են նախքան իրենց մանուկներին կերակրելը կակղեցնում կոշտ կերակուրները, այնպես էլ «Եկեղեցու վարդապետներն առաքելական և մարգարեական խորին ու ծածուկ խոսքերը նախ իրենք են որոճում և ապա, դյուրըմբռնելի դարձնելով, կերակրում են հավատացյալներին, այսինքն` իմաստնացնելով տգետներին` խորհրդազգաց են դարձնում աստվածային օրենքների ուսմանը»,- գրում է Սարգիս Շնորհալին:
Իսկ հպարտությամբ սեփական մտավոր ու հոգևոր կարողություններին ապավինելը և ինքնահաճ քննությունն ու եզրահանգումները հղի են բազում վտանգներով. «Ինչքա՜ն մոլորվեցին վարքով և վարդապետությամբ, երբ կուրաբար հետևեցին Ս. Գրքի այս կամ այն պատգամին և ականջ չդրեցին նախնիների կողմից մեկնված ու բացատրված պատգամներին... Շատ հերետիկոսություններ այսպես են ծագել` նկատելով միայն ճշմարտության մի մասը» (Մեկն. չորից Աւետարանաց):
Մովսեսն ընդունեց Տասնաբանյա օրենքը Հոգուց... և նրան վկա մարգարեները գրեցին` դյուրացնելով այն: Նույն Հոգով և առաքյալները գրեցին և առավել հայտնապես ճանաչեցրին: Նույն Հոգով նույն բանը վարդապետները թարգմանեցին և մեկը մյուսից դյուրըմբռնելի դարձրին (Հովհաննես Մանդակունի):
Ո՛չ խիստ խորությամբ թաքցնել անիմանալի բաները, ո՛չ էլ չափազանց պարզաբանությամբ Աստծու խորհուրդները դյուրալուր դարձնել, այլ միջակ ուսմամբ տալ Գրոց իմացությունը, որպեսզի ո՛չ դյուրընկալությամբ արհամարհվի, ինչպես դյուրագյուտ իրը, և ո՛չ էլ ուսանել կամեցողներն անիմացության պատճառով կորցնեն ճանաչելու հույսը, այլ սակավ ջանքով ժողովեն Սուրբ Գրոց խոսքերը սրտի հիշատակարանում (ս. Գրիգոր Նարեկացի):
Մեր մեջ խոսողները շատ են, կարդացողները` քիչ: Սակայն ոչ ոք չպետք է իր հաճույքի համար աղավաղի Աստծու խոսքը: Ավելի լավ է խոստովանել սեփական անզորությունը` չսքողելով Աստծու ճշմարտությունը, որպեսզի պատվիրանազանցությունից բացի չմեղանչենք նաև Աստծու խոսքի խեղաթյուրմամբ` սխալ մեկնաբանությամբ (ս. Մաքսիմ Խոստովանող):
Ով Ավետարանն ու բովանդակ Աստվածաշունչը մեկնում է կամայականորեն, նա դրանով իսկ մերժում է սուրբ հայրերի` Սուրբ Հոգով մեկնությունը: Ով մերժում է Սուրբ Գրքի մեկնությունը Սուրբ Հոգով, նա, անկասկած, մերժում է նաև Ս. Գիրքը: Եվ Աստծու խոսքը` փրկության խոսքը, հանդուգն մեկնիչների համար դառնում է մահվան հուր և երկսայրի սուր, որով այդպիսիք իրենց սրախողխող են անում հավիտենական կորստյան համար (Բ Պետ. Գ 16, Բ Կորնթ. Բ 15-16): Սրանով իրենց հավիտենապես սպանեցին Արիոսը, Նեստորը, Եվտիքեսը և մյուս հերետիկոսները, որոնք Ս. Գրքի իրենց ինքնահաճ և հանդուգն մեկնությամբ աստվածանարգ դարձան:
«Ես ու՞մ եմ նայելու, եթե ոչ` հեզերին ու խոնարհներին և նրանց, ովքեր դողում են Իմ խոսքից» (Եսայի ԿԶ 2),- ասում է Տերը: Այդպիսի՛ն եղիր Ավետարանի և նրանում ներկա Տիրոջ հանդեպ (ս. Իգնատի Բրյանչանինով):
Գրիգոր Դարբինյան
«Ինչպես կարդալ Աստվածաշունչը» գրքից
Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի