22 Դեկտեմբեր, Հիսնակի Ե Կիրակի
Սամվել մարգարեն Ղևիի ցեղից էր և Եղկանայի որդին: Հիշյալը, Արիմաթիմ քաղաքում բնակվելով, երկու կին ուներ, որոնցից մեկի անունը Աննա էր, իսկ մյուսինը՝ Փենանա: Վերջինս զավակ ուներ, իսկ Աննան, ամուլ լինելով, միշտ տխուր և տրտում էր: Եղկանան ժամանակ առ ժամանակ իր կանանց հետ Սելով էր գնում` զոհ մատուցելու: Մի անգամ էլ Սելովում զոհ մատուցելուց հետո, երբ, ըստ հնավանդ սովորույթի, զոհի մսից իր կանանց էր բաժանում, Աննային մի բաժին է տալիս, սրանից Աննան, սաստիկ կոտրված սրտով, սկսում է արտասվել և կերակուր չի ուտում: Եղկանան նրան սփոփելու համար ասում է. «Մի՞թե ես քեզ համար տասը զավակներից լավ չեմ», և թեև Աննան կերակուրն ուտում է, սակայն սիրտը վշտով լի և Աստծու ողորմությանն ապավինելով` գնում է խորանի դռան մոտ` աղոթելու: Որտեղ էլ արտասվալից աչքերով և ջերմագին սրտով ուխտում է, որ եթե Աստված իրեն մի արու զավակ պարգևի, նրան Աստծուն կնվիրի, և որը մինչև մահ Աստծուն կծառայի, ոգելից խմիչքներից հեռու կմնա, և միևնույն ժամանակ գլխին ածելի չի դիպչի: Թեպետ Աստված նրա խնդրանքն ընդունում է, սակայն քանի որ առանց ձայնի էր սրտանց աղոթում և մանավանդ երկար ժամանակ էր այդ վիճակում, Հեղի քահանան կարծում է, թե նա գինովցած է, և սպասավորն էլ նրան հանդիմանում է, որ գինովությունից սթափվելով` այնտեղից հեռանա: Ուստի Աննան շտապում է հայտնելու նրան, որ ինքն արբած չէ և չարությունից էլ զերծ է, միայն թե Աստծուն աղաչելու համար է կանգնել. Հեղին լսելով ասում է. «Գնա´ խաղաղությամբ և թող Աստված կատարի քո բոլոր խնդրանքները», այն ժամանակ Աննան գոհունակությամբ հեռանում է, և այլևս փարատվում է նրա տրտմությունը: Հետո Արիմաթիմ գնալով` Աննան հղիանում է և մի արու զավակ ծնելով` անունը Սամվել դնում: Եվ երբ նրան մեծացնելով` կտրում է կաթից, Եղկանան և Աննան ընծաներով և նվերներով Սելով են գնում, որտեղ իրենց ընծան Աստծուն մատուցելուց բացի` Աննան, իր ուխտի համաձայն, Հեղի քահանային է հանձնում Սամվելին, որպեսզի ամբողջ կյանքում խորանին ծառայի, և աղոթքով գոհանում է Աստծուց: Հեղին, նրանց օրհնելով, մաղթում է, որ Աստված Սամվել մանկան փոխարեն նրանց այլ մանուկներ պարգևի, և, իրոք, Աննան երեք արու և երեք աղջիկ զավակներ է ունենում: Հասկացի´ր. Աննան որդի է ցանկանում, որ իր ազգականների մեջ փառավորվի, սակայն նրան Աստծուն նվիրելով` ոչ միայն իր ազգականներից է փառավորվում, այլև Աստծուց փառավորվելուց բացի` նրան որպես վարձատրություն վեց զավակ է պարգևվում: Արդ, խորանին և Հեղի քահանայապետին ծառայելով, ամենայն հնազանդությամբ օրըստօրե մեծանալով, և´ Աստծու, և´ մարդկանց աչքին հաճելի լինելով` բոլորին հայտնի է դառնում Սամվելի առաքինությունը: Սակայն Հեղին արդեն ծեր էր, իսկ նրա երկու որդիները՝ Ոփնին և Փենեհեսը, որ նույնպես քահանա էին և խորանին էին ծառայում, օրենքին հակառակ կենցաղ և անպարկեշտ վարքուբարք ունեին, որոնցով էլ, դժբախտաբար, ժողովրդին չար օրինակ էին: Թեպետ Հեղին, նրանց ապօրինի վարքի մասին լսելով, երբեմն խրատում էր նրանց, սակայն ուղղվելու փոխարեն նրանց չարությունն օրըստօրե ավելի էր սաստկանում: Այսպիսով, նրանք, իհարկե, անարժան էին տապանակին ծառայելու, իսկ պատժվելու` արժանի, սակայն Հեղին նրանց չէր պատժում, քանի որ թույլ և անհոգ մարդ էր: Այս էր պատճառը, որ Աստված, հրեշտակի միջոցով Հեղի քահանայապետին հանդիմանելով, հայտնում է, որ քահանայությունը նրա ցեղից պիտի վերցվի և հավատարիմ ու արժանավոր մեկին տրվի, ինչպես նաև նրա երկու որդիները՝ Ոփնին և Փենեհեսը, նույն օրը պիտի մահանան: Հեղիի` որդիների չար վարքի մասին իմանալով` նրանց անպատիժ թողնելը նշանակում էր, որ նա որդիների սերը Աստծու սիրուց և պատվից ավելի էր գերադասում: Թեև այս հանդիմանանքից Ոփնին և Փենեհեսը պարտավոր էին զղջալ և իրենց չար վարքից հետ կանգնել, սակայն նրանք, Աստծու երկյուղը և մարդկային ամոթը բոլորովին մոռացած, չեն ապաշխարում, և դրա պատճառով էլ Աստված միառժամանակ իսրայելացիներին մարգարե չի ուղարկում: Արդարև, Հեղիի և նրա որդիների համար մեծ ողորմություն էր, որ Աստված հրեշտակի միջոցով է իր սուրբ կամքը հայտնում նրանց: Սակայն նրանք չեն ցանկանում հասկանալ այս շնորհը, ուստի մեկ անգամ ևս Սամվելի միջոցով է հայտնում, որպեսզի իրենց վարքն ուղղելով` վերահաս վտանգից զերծ և պատժից ազատ մնան: Այն ժամանակ Սամվելը դեռևս մանուկ էր, և ննջում էր տապանակի գտնվելու վայրում: Աստված ձայնում է՝ Սամվե´լ, և սա, կարծելով, որ իրեն կանչողը Հեղին է, նրա մոտ գնալով` հարցնում է, թե ինչու է կանչում: Հեղին պատասխանում է. «Ես քեզ չեմ կանչել, գնա քնի´ր»: Սամվելը գնում է` քնելու, և ահա նորից ձայն է լսում` Սամվե´լ, Սամվե´լ, և պատանին երկրորդ անգամ է գնում Հեղիի մոտ և հարցնում է, թե ինչ է ուզում: Հիշյալ քահանան վերստին հայտնում է, որ ինքը նրան չի կանչել, և պատվիրում է գնալ քնելու: Սակայն երբ Սամվելը երրորդ անգամ է ձայն լսում և գնում Հեղիի մոտ, այս անգամ քահանայապետը, հասկանալով, որ Աստված է ձայն տալիս Սամվելին, պատվիրում է, որ մի անգամ էլ ձայնը լսելու դեպքում պատասխանի` ասելով. «Խոսի´ր, ո՛վ Տեր, որ ծառադ լսի»: Արդարև, երբ Սամվելը քնելով նորից նախկինի նման իր անունն է լսում, Հեղիի պատվիրածով պատասխանում է. «Խոսի´ր, ո´վ Տեր, որ ծառադ լսի»: Այն ժամանակ Աստված, ինչպես նախկինում հրեշտակի միջոցով Հեղիին էր հայտնել, այնպես էլ այժմ Սամվելին է հայտնում, որ Հեղիի որդիները այնպիսի սարսափելի ձևով պիտի պատժվեն, որ լսողները զարհուրեն : Թեև առավոտյան Սամվելը վախենում է պատմել լսած սպառնալիքը, սակայն Հեղի քահանայապետի ստիպելով, առանց թաքցնելու ամբողջը պատմում է: Հեղին, Աստծու հրամանին հնազանդվելով, պատասխանում է. «Ինչ որ բարի է, թող Աստված կատարի»: Այսուհանդերձ, իր որդիներին դարձյալ անպատիժ է թողնում, նրանք էլ, անուղղելի մնալով, ամեն օր հարատևում են իրենց չար կենցաղի մեջ: Սակայն աստվածային շնորհների արժանանալով` Սամվելի առաքինությունն ու անունը ողջ ժողովրդի մեջ հետզհետե մեծանում է: Տիրոջ` նրա հետ լինելու շնորհիվ նրա ամեն մի խոսք կատարվում է, որից էլ հայտնի է դառնում, որ նա Տիրոջ մարգարեների մեջ Աստծու հավատարիմ մարգարեն է: Այստեղ ուշադրության է արժանի իսրայելացիների խեղճ և թշվառ վիճակը: Հեղիի որդիների ամբարշտության պատճառով, գալիք պատուհասների հետևանքով կռապաշտների ահագին բազմություն է հարձակվում իսրայելացիների վրա, և թեև սրանք, նույնպես զորք ուղարկելով, պատերազմում են, սակայն իսրայելացիները պարտվելով` չորս հազար մարդ է կոտորվում: Այս պարտությունից հետո ժողովրդի ծերերը, տապանակը Սելովից վերցնելով, բանակատեղի են տանում, որպեսզի նրա շնորհիվ և զորությամբ թշնամուն հաղթեն, և Հեղիի որդիներն էլ տապանակի հետ են գնում: Տապանակը բանակ բերելու ժամանակ իսրայելացիները միաձայն, ցնծությամբ աղաղակում են: Թեպետ այլազգիները, նրանց աղաղակները լսելով, սկզբից վախենում են, մանավանդ երբ իմանում են, որ պատճառը տապանակի առկայությունն է բանակում, որից էլ ենթադրում են, թե իսրայելացիների Աստվածը նրանց պիտի օգնի, սակայն հետո, երբ իրար քաջալերելով` նորից են պատերազմում, այս անգամ իսրայելացիներից երեսուն հազար մարդ է մեռնում, որոնց մեջ նաև Հեղի քահանայապետի երկու որդիները՝ Ոփնին և Փենեհեսը, իսկ մյուսները շտապում են փախչելու, և ուխտի տապանակն էլ թշնամիների ձեռքն է ընկնում: Այս է պատճառը, որ փախստականներից մեկը, օձիքը պատռած և գլխին մոխիր ցանած, գալիս է Սելով, որտեղ Իսրայելի բանակի և տապանակի մասին պատմելու ժամանակ ամբողջ ժողովուրդը սգի և տրտմության մեծ աղաղակ է բարձրացնում: Հեղին, որ իննսունութ տարեկան էր, և աչքերն էլ կուրացել էին, դռան առջև նստած, աղմկալից ձայներ լսելուն պես հարցնում է պատճառը: Փախստականը, որը այնտեղ էր, պատմում է իսրայելացիների պարտության և Ոփնի և Փենեհես քահանաների մահվան մասին: Երբ Հեղին լսում է, որ տապանակն էլ թշնամու ձեռքն է ընկել, իսկույն աթոռից ընկնելով` մահանում է: Փենեհեսի հղի կինն էլ, գույժը լսելուն պես երկունքի ցավերով բռնվելով, թեև մի արու զավակ է ծնում, սակայն նրան չի հաջողվում վերապրել, իսկ նորածին մանկան անունը Վայքաբոթ են դնում, որը նշանակում է «իսրայելացիների փառքը վերացավ»: Լա´վ մտապահիր. նախկինում տապանակի շնորհիվ մեծ հրաշքներ կատարվելով` թշնամիները հաճախ են հաղթվում: Ի՞նչն է պատճառը, որ այս անգամ ոչ միայն թշնամին չի հաղթվում, այլև տապանակն էլ անհավատ այլազգիների ձեռքով գերվում է: Մի՛ զարմացիր, քանի որ սրանով հայտնի է դառնում, թե Աստված ինչպիսի ծանր մեղք է համարում հոգևոր պաշտոնյաների պարտազանցությունը: Պարզ է, որ եթե Մովսեսի և Հեսուի նման սուրբ մարդկանց միջոցով տապանակը տարվեր բանակ, թշնամին, նախկինի նման հրաշքով պարտվելով, պիտի պատժվեր, սակայն Ոփնին և Փենեհեսը, տապանակին ծառայելով, անարժան էին ողորմության և երկնային օգնության, և Աստված նրանց օրոք խափանում է հրաշքի զորությունը` որպես օրինակ և խրատ ապագա սերունդներին: Մանավանդ հարկ է նկատի ունենալ, որ թեև ժողովուրդը գիտեր այդ քահանաների անարժան վարքի մասին, սակայն մինչ այդ պահը ոչ մեկը, ոչ միայն Աստծու փառքի և պատվի համար նախանձախնդիր լինելով, նրանց չէր ամբաստանում, այլև իրենք առանց երկյուղի ընդհանրապես աստվածային օրենքներին հակառակ էին ընթանում, որից էլ թշնամուց չարաչար հաղթվում են: Օրինա´կ վերցրու. եթե հին օրենքի ժամանակաշրջանում հոգևոր պաշտոնյանները, Աստծու հրամաններին հակառակ գործելով, պատժվում էին, որքան առավել պատժի կարժանանան նրանք, որոնք նույնքան և ավելի մեղավոր են նոր օրենքի գործադրության մեջ: Պետք չէ առարկել, թե աստված նախապես ինչու չպատժեց Ոփնիին և Փենեհեսին, որպեսզի տապանակը թշնամու ձեռքը չընկներ: Արդարև, մարդու խելքը չի հասնի Աստծու գաղտնի դատաստաններին, միայն թե այս պարագայում կարող ենք ասել, որ նրանք անմիջապես չեն պատժվում, որպեսզի Աստծու համբերությունը, գթությունը, արդարությունն ու զորությունը հայտնի դառնալով` նրանց պատժի ժամանակ ամեն մարդ երկնչելով ուղղվի և զգաստանա: Ինչպես որ նրանց չզղջալու պատճառով պատիժը բոլորին մեծ խրատ լինելուց բացի` նրանց պատճառով տապանակի գերվելու մասին լսողները խիստ մեծ սարսափի են մատնվում, նույնպես կռապաշտները, հպարտանալով, որ իրենց կուռքերին ապավինելով` տապանակը գերի են տարել, չլսված և չտեսնված ձևով են պատժվում, որպեսզի Աստծու զորությունը հասկանալով` այլևս իսրայելացիներին չբռնանան: Այս ահավոր օրինակից թող խրատվեն նրանք, ովքեր իրենց զավակներին չեն կրթում մանկությունից, քանի որ որդիների սիրո համար Աստծուն բարկացնելով` ոչ միայն իրենք, այլև իրենց որդիներն են չարաչար պատժվում հոգեպես և մարմնապես, որի պատճառը միայն իրենք են, այսինքն` այն անհոգ և որդեսեր կարծեցյալ ծնողները, որոնք ժամանակին չեն հոգում իրենց զավակների կրթության մասին: Արդարև, բնական է, որ մարդ սիրում է իր զավակին, սակայն ոմանք, չիմանալով, թե այդ սերն ինչ է, թշնամուց ավելի են վնասում զավակներին: Քանի որ թշնամին ինչքան էլ անգութ լինի, միայն մարմինը կարող է սպանել, իսկ զավակին անկիրթ մեծացնելով և մեղքից չզգուշացնելով` ծնողը հոգին է սպանում: Եթե սիրում ես զավակիդ, նրան Աստծու երկյուղո´վ մեծացրու, և մեղքից պահպանելով` առաքինության շավղով առաջնորդի´ր, քանի որ եթե ուշադիր և հոգածու լինես միայն մարմնին, անասունների աստիճանի կիջնես, քանի որ անասուններն էլ, իրենց ձագերին մեծացնելով, պահպանում են վնասներից: Նամանավանդ եթե ցանկանում ես, որ զավակդ բարի մարդ լինի, նախ դո´ւ բարի եղիր, և չար օրինակ մի´ եղիր զավակիդ, քանի որ նա, ով ծնողից չար օրինակ է վերցնում, օրըստօրե ավելի է չարանում: