6 Հոկտեմբեր, Կիր
Իր համար (Առ. ԺԶ 4): Բայց ոչ թե, որ նրանց կարիքն ուներ, այլ որպեսզի Իր մեծ կարողությունը, գիտությունը, բարությունը և մեծաշուք փառքը նրանցում հայտնվի (Սղմ. ԺԸ 1), և հրեշտակների հետ մարդուն Իր անվախճան տերությանը և փառքին արժանացնի, քանզի բոլոր արարածների մեջ հրեշտակներն ու մարդն է միայն, որ ընդունակ են բարձրյալ Աստծո շնորհիվ հաղորդակից լինել հավիտենական փառքին:
Քանզի նրանք միտք և կամք ունենալով՝ կարող են մտքով ճանաչել և կամքով սիրել Աստծուն և նաև անմահ լինելով՝ Աստծո հավիտենական արքայության մեջ Նրա երկնային փառքով փառավորվել: Ինչպես հրեշտակները, հոգեղեն էակներ լինելով, չեն մահանում, այդպես էլ մարդկային հոգիները, հոգեղեն լինելով, չեն մահանում, և այս պարգևը ձրի շնորհվեց նրանց, սակայն այն պայմանով, որ Իր հրամանին հնազանդվեն:
Սակայն ոչ թե նրանց հնազանդությամբ Աստծո փառքը ավելանում է կամ անհնազանդությամբ պակասում, քավ լիցի, այլ նրանք իրենց արդար պարտքը վճարելով՝ Աստծո փառքին են արժանանում:
Եվ ինչպես որ Աստված աշխարհի ստեղծագործության ժամանակ Իր արքայության մեջ Իրեն հնազադվողների համար հավիտենական ուրախություն պատրաստեց, քանզի բարերար և ողորմած է, այդպես էլ Նա անհնազանդների համար դժոխքում բնակվելու հավիտենական պատիժ սահմանեց, քանզի արդար է:
Արդ, ինչպես որ Աստծո հանդեպ ըմբոստացած հրեշտակները այդ դատապարտության վայրը աքսորվեցին, նույնպես և մարդկանցից ապստամբները, ամենայն արդարությամբ նույն պատժավայրը պիտի գցվեն:
Թեև արքայությունը մարդու, իսկ դժոխքը սատանայի համար պատրաստվեց (Մտթ. ԻԵ 34, 41), բայց մարդը իր մեղքի պատճառով Աստծո դեմ ապստամբելով, իր համար պատրաստված արքայությունը թողնում է և սատանային հատկացված դժոխքն է ցանկանում, որովհետև մարդու դժոխք գնալու պատճառը իր մեղքն է, քանզի Աստված՝ արդար լինելով, ոչ մի անմեղ մարդու չի դատապարտում:
Արդ, ինչպես որ հնազանդության մեջ մնացող հրեշտակները հավիտենապես Աստծո փառքի մեջ լինելով, Նրան փառավորում և սիրում են և Նրա սիրով Արքայության անվախճան երանության մեջ հրճվում և ուրախանում, նույնպես նաև մարդը, եթե աշխարհում հնազանդվում է Աստծուն, Արքայության մեջ հրեշտակների նման պիտի լինի:
Աշխարհում մարդը Աստծո հրամանով ապրելուց բացի ուրիշ գործ չունի (Աստ գործեալ զգործս Աստուծոյ և անդ հանգչիլ ընդ Աստուծոյ… շարական). և մարդու համար սրանից մեծ կամ կարևոր ծառայություն կամ զբաղմունք չի կարող լինել: Քանզի եթե կարևոր չլիներ, մարդը իզուր ստեղծված կլիներ: Սակայն «Աստված մարդուն իզուր ստեղծեց» ասելը պարզապես հայհոյություն է (Սաղմ. ՁԸ 43): Արդ, եթե կա ծառայություն, կա նաև վարձ (Ա. Տիմ. Ե 18): Ահա այս է մեր սուրբ հավատի վերջնական նպատակը. ըստ որի՝ այս աշխարհում Աստծուն հավատարմությամբ ծառայողին արքայության անվախճան ուրախությունն է շնորհվում (Մատթ. ԻԵ 21): Քանզի եթե արքայության մեջ մարդուն մեկ այլ վարձատրություն և շնորհ չլիներ, մարդը անասունների նման կլիներ, քանի որ մարդն էլ է մահանում, անասունն էլ և մահանալուց հետո այս աշխարհում վայելած կյանքի ուրախությունն ու իշխանությունը երազի նման են լինում:
Արդ սրա վերաբերյալ՝ կամ արքայությունը պիտի ընդունել, կամ մարդուն մարդկությունից դուրս դիտարկել. և արքայությունը ընդունելուդ պես, իհարկե, պարտավոր ես Աստծո հրամանին հնազանդվել և ով որ չի հնազանդվում հիմարի աստիճանին է իջնում, քանզի օգուտն ու վնասը չզանազանելը հիմարություն է:
Պողոս եպս. Ադրիանուպոլսեցի, «Զանազանութիւն հինգ դարուց», Հատոր Ա, Վաղարշապատ 1902