Մյուռոնը Հայ Եկեղեցու մեջ

Հայոց Մատյաններում կան տեղեկություններ Սրբալույս Մյուռոնի միջոցով կատարված հրաշքների մասին: Ագանթանգեղոսը իր պատմության մեջ նկարագրում է Հայոց Սբ. Մյուռոնի հեղմամբ գետի՝ տեղում պտույտ տալու և երկնքից իջաց լույսի մասին: Ներսես Շնորհալին ևս գրում է, թե երբ Սբ. Գրիոգորը Հայոց Սրբալույս Մյուռոնը հեղում է Արածանի գետը. «Եւ զանարաին գետ դարձուցեալ, կարկաջահոս շրջան առեալ, լայնատարած դաշտ ծաւալեալ...»5: Ավելացնելով. «ջուրն զետեղեալ շրջան առնոյր»6:

Մյուս հրաշքի մասին են գրում Կիրակոս Գանձակեցին և Արիստակես Լաստիվերցին: Նրանք ներկայացնում են Պետրոս կաթողիկոսի 1021 թ. Տարապիզոն գնալը և այնտեղ գտնվող Բյուզանգական Վասիլ Բ կայսրին հանդիպելը: «Աստվածհայտնության տոնին Պետրոս հայրապետին իր ժողովրդով կանգնեցրին գետի վերևը, իսկ իրենք` Հոռոմների եպիսկոպոսները կանգնեցին ներքևը` այն մտքով, որ հայերի օրհնությունը թերակատար էին համարում, քանի որ իրենք ներքև կանգնելով` հայերի օրհնած ջուրը վերստին պիտի օրհնեին: Մի սպիտակ աղավնի էլ վարժեցրել էին, որ գար մտներ ջուրը և վեր թռչեր, որով անծանոթներին կխաբեին, թե Սուրբ Հոգին իջավ աղավնու նմանությամբ: Պետրոս Հայրապետի աղոթքի ժամանակ գետի ջուրը դարձավ դեպի վեր ու չափազանց պայծառ լույս ծագեց, որ արեգակի ճառագայթները աղոտացրեց: Եվ երբ նրանց աղավնին եկավ մտնելու ջուրը, ինչպես որ վարժված էր, հանկարծ մի արծիվ խոյանալով` առավ աղավնին ու թռավ»7: Սրբալույս Մյուռոնի հեղմամբ գետը հետ դարձնելու համար է, որ Պետրոս Հայրապետը ստանում է «Գետադարձ»` գետը ետ դարձնող անունը:

Գրիգոր Դարանաղցին (1576-1643թթ) իր «Ժամանակագրություն» աշխատության մեջ խոսում է Մյուռոնի մեկ այլ հրաշքի մասին. «Մենք այն ժամանակ բնակվում էինք Սաղմոսավանքի լուսազարդ անապատում և մեզ 

կանչեցին Սուրբ Էջմիածին` Մեռոնի օրհնությանը (մասնակցելու), և վեր կենալով` գնացինք հրավերին ընդառաջ ...

Եվ այնտեղ էինք (հունվարի 13-ին) չորս վարդապետներով ..., և այլ բազմամբոխ և աշխարհագումար ժողովականներով, բազմաթիվ եպիսկոպոսներով, քահանաներով, կրոնավորներով և անհամար մարդկանցով ու տաճիկ մեծամեծ իշխաններով, որոնք եկել էին բեմի վրա սուրբ զոհարանի առջև յոթնածալ գորգի վրա դրված Սուրբ Մեռոնի առանց կրակի և կայծակի սքանչելի եփումը տեսնելու: Աստվածահայտնության (տոնին երգվող) «Տնօրինեցաւ» շարականի վերջին պահին, երբ հյուսիսի դառնաշունչ հողը փչեց և օդի ցրտասառույց խստության պատճառով մեր ատամները կրճտում էին, այնպես տաքացավ Մեռոնը պղնձի հետ միասին, երբ Հին Մեռոնի մակարդը լցրեցին (նորի) մեջ և խառնեցին Լուսավորչի Սուրբ Աջով, որ այն իբրև թոնրի վրա դրված կաթսա, սկսեց եռալ և գոլորշին վեր բարձրացավ մշուշի նման, և ես սառած ձեռքերս հպեցի (կաթսային) և տաքացա: Եվ տաճիկների մեծավորը, որ Ղուլ Աղասին էր` Տավութ աղա անունով, եկավ փորձելու Սուրբ Մեռոնը. իր ձեռքերը մոտեցրեց պղնձի կողին, ապա տաքացավ ձեռքերը, ինչպես թոնրի վրա (կտաքանար), և շատ զարմանալով` ձայնեց ի լուր ամենքի` ասելով, թե` «Հավատացի այն ամենին, ինչ լսել էի Մեռոնի մասին»: Եվ այլ բազում հրաշքներ եղան...»:

5 Ներսես Շնորհալի, Վիպասանութիւն, էջ 77-78:

6 Երևանի Մատենադարան, ձեռ. հմր. 7785, թերթ 172բ:

7 Կիրակոս Գանձակեցի, Հայց պատմություն, աշխտ. Վ. Առաքելյանի, Երևան, 1982, էջ 77: