Պատրաստակամ ենք նաև ազատության մեջ հոգեխնամ առաքելության նախկին ազատազրկվածների կյանքում. Հայր Ռուբեն

Հայաստանի քրեակատարողական հիմնարկների հոգևոր հովիվ, Հայր Ռուբեն աբեղա Զարգարյանը Tert-ին տված հարցազրույցում անդրադարձել է ՔԿՀ-ներում բանտարկյալների հետ տարվող աշխատանքներին, ինչպես նաև Ամանորի և Սուրբ Ծննդյան տոներին նրանց առօրյա և հոգևոր սպասումներին. «Բանտային հոգևոր ծառայության մեջ ներգրավված բոլոր հոգևորականներն էլ պատրաստակամ են նաև ազատության մեջ հոգեխնամ առաքելություն իրականացնելու նախկին ազատազրկվածների կյանքում»:

-Ինչպե՞ս է բանտերում անցկացվում Սուրբ Ծնունդը, և արդյո՞ք այդ օրը, ինչպես նաև Նոր տարուն նրանք սպասում են Ձեզ:

-Քանի որ ամանորյա տոնակատարությունների ժամանակ քրեակատարողական հիմնարկներում խստացված ռեժիմ է գործում` ոչ աշխատանքային օրերով պայմանավորված, հետևաբար` դատապարտյալների Ամանորը շնորհավորում ենք Նոր տարվա նախօրյակին հիմնարկի կողմից կազմակերպված միջոցառումների շրջանակում մեր մասնակցությամբ: Իսկ սուրբծննդյան տոնը կազմակերպվում է ազատազրկման վայրերին բնորոշ առանձնահատկություններից ելնելով. որտեղ եկեղեցի կա, մատուցում ենք սուրբծննդյան պատարագ, ավարտին ջրօրհնեք, իսկ որտեղ մատուռ կամ խաչքար, միայն ջրօրհնեք ենք կատարում, փակ տիպի բանտերում` տնօրհնեք, ինչպես նաև սուրբ հաղորդություն ենք տալիս նրանց, ովքեր հոգեպես պատրաստվել են: Հիմնականում փորձում ենք ապրել և ապրեցնել սուրբծննդյան տոնի խորհուրդը:

-Հաղորդություն և ապաշխարության կարգ անցկացնո՞ւմ եք բանտերում: Կա՞ն բանտարկյալներ, որոնք ծոմ և պաս են պահում:

-Սուրբ Պատարագի արարողությունը` ապաշխարությամբ և սուրբ հաղորդությամբ պսակավորված, բանտային հոգևոր ծառայության առանցքն է կազմում: Ազատազրկվածների կյանքում մեր հոգեխնամ առաքելության ընթացքը միտված է մեղքի ու հանցանքի բեռի տակ կքած մարդուն օգնել քննելու իր հոգևոր վիճակը, հասկանալու մեղքի պատճառով իր մարդկային արժանապատվությանը հասցված վնասը, հասնելու հոգևոր անկումից բարձրանալու ցանկությանը, զղջալու, խոստովանելու հանցավոր արարքը և մաքրված հոգով ու սրտով մոտենալու մեր Տիրոջ սրբարար ու կենարար Մարմնի ու Արյան հաղորդությանը: Քրեակատարողական հիմնարկներում կազմակերպում ենք թեʹ անհատական, թեʹ ընդհանրական խոստովանություն հատկապես սուրբ հաղորդություն տալուց առաջ: Այս ամենով հանդերձ, նշեմ, որ որևէ մարդու համար ապաշխարության լիակատարությունն ու վերջնանպատակը սխալի, հանցանքի, վնասի հատուցումն է: Ինչ վերաբերում է պահեցողությանը, ապա սուրբ հաղորդությունից առաջ դատապարտյալները պահքի մեջ են լինում առավոտվանից, իսկ մեծ պահքի ընթացքում ազատազրկման վայրերում պահք պահողների թիվն աստիճանաբար ավելանում է:

-Որպես հոգևորական, պատիժը կրելուց հետո լինո՞ւմ են դեպքեր, երբ բանտարկյալները Ձեզ հետ շարունակեն շփումը:

-Ոչ թե լինում են դեպքեր, այլ հիմնականում շարունակվում է հոգևոր հաղորդակցությունն ազատազրկումից հետո: Թարմ օրինակ` օրեր առաջ նախկին ազատազրկվածներից մեկը կնքվեց Սուրբ Հռիփսիմե վանքում, կնքահայրությունն էլ ինքս ստանձնեցի: Բանտային հոգևոր ծառայության մեջ ներգրավված բոլոր հոգևորականներն էլ պատրաստակամ են նաև ազատության մեջ հոգեխնամ առաքելություն իրականացնելու նախկին ազատազրկվածների կյանքում: Իհարկե ունենք դժվարություններ այն իմաստով, որ եթե մենք ապրում ենք Մայր Աթոռում, ապա ֆիզիկապես ի վիճակի չենք, ասենք, Ալավերդի քաղաքում ապրող նախկին դատապարտյալի հետ կապ պահելու: Այս պարագայում նրանց ուղղորդում ենք թեմերի եկեղեցիներ, թեմական հոգևորականների մոտ: Դժբախտաբար, ազատազրկումից հետո հասարակություն վերադարձող դատապարտյալներից շատերը կանգնում են սոցիալական ծանր պայմանների առջև և ակնկալում են Մայր Աթոռի նյութական օգնությունը, որը պարզապես չի կարող շարունակական լինել: Ասենք մի քանիսին օգնեցինք տան վարձով կամ սնունդով, իսկ հետո՞: Եթե ցանկանում ենք, որպեսզի այդ մարդիկ վերաինտեգրվեն հասարակության մեջ, ապա պետական և հասարակական մակարդակով պետք է նրանց աշխատանքով ապահովելու հնարավորություններ ստեղծենք` կանխելու անհրաժեշտաբար նոր հանցանքի հավանականությունը:

-Իսկ արդյոք բանտարկյալների ընտանիքների հետ աշխատանք տանո՞ւմ եք:

-Արդեն մի քանի տարի է, որ մեր գործունեությանը նոր որակ և աստիճան ենք հաղորդել, որով բանտային հոգևոր առաքելության առանցքում ոչ միայն դատապարտյալների, այլև նրանց ընտանիքների խնամքն է, նկատի ունենալով ընտանիքի խոցելի վիճակը և կարևորելով ամբողջական վերականգնման անհրաժեշտությունը: Մեր գնահատմամբ` առանց այսպիսի համապարփակ մոտեցման և ռազմավարության մեր գործունեությունը թերի կլինի: Մեր մտահոգության և խնամքի առանցքը, հետևաբար, ամբողջական ընտանիքն է թե՛ ազատազրկման և թե՛ ազատության մեջ գտնվող իր անդամներով: Այս իմաստով իրականացնում ենք «Աջակցություն դատապարտյալների ընտանիքներին» ծրագիրը, որը ներառում է հոգևոր, սոցիալական և կրթական ուղղություններ: Օրինակ` 2014թ. Մայր Աթոռը վճարել է երկու երիտասարդների կրթության վարձը, որոնցից մեկն անչափահաս դատապարտյալ էր, մյուսը` դատապարտյալի զավակ: Երկուսն էլ բարձր առաջադիմությամբ սովորում են բարձրագույն ուսումնական հաստատություններում: Տարվա կտրվածքով պարբերական տունայցեր ենք կատարել դատապարտյալների բազմաթիվ ընտանիքներ` հոգևոր և նյութական աջակցությամբ: Օրեր առաջ ազատազրկվածների մոտ հարյուր երեխաներ մասնակցեցին ամանորյա համերգ-միջոցառումների` կազմակերպված տարբեր քաղաքներում գործող Հայորդյաց տների կողմից: Մանավանդ անչափահաս զավակներ ունեցող դատապարտյալների ընտանիքներին ուղղված աջակցությունն ապագային նոր թափ է ստանալու նորանոր ծրագրերով ու միջոցառումներով:

-Բանտերում քրեական հեղինակություններն իրենց «օրենքներն» ունեն, հետաքրքիր է, նրանք Աստվածաշնչյան պատվիրաններն ընդունո՞ւմ են:

-Մարդկային որևէ հանրույթի նման նրանք էլ ունեն իրենց կյանքը և հարաբերությունները կարգավորող օրենքներ: Առհասարակ մարդու կողմից ստեղծված որևէ օրենք հարաբերական է, այն իմաստով, որ կարող է ընդունելի և գործուն լինել մարդկային մի միջավայրում, անընդունելի` մյուս միջավայրում: Աստծո հաստատած օրենքն է միայն, թեʹ մակրոտիեզերքում, թեʹ միկրոտիեզերքում, որ բացարձակ է, համամարդկային և հավիտենապես նոր ու գործուն: Հետևաբար, սուրբգրային աստվածատուր պատվիրանների ճշմարտացիությունն իրական քրիստոնյայի համար չեն կարող քննարկման առարկա լինել, եթե հակասում են մարդու կողմից ստեղծված մասնավոր օրենքներին: Սուրբ Գիրքն առավել քան հստակ է. «Միʹ սպանիր, միʹ գողացիր» և այլն: Եվ եթե որևէ հանրույթի օրենք նախատեսում է գողություն, ապա չի կարող քրիստոնեական բարոյագիտության արժեհամակարգի մեջ տեղավորվել: Ձեր մատնանշած կատեգորիայի մարդկանց մեջ անձնապես հանդիպել եմ շատերի, որոնք իրենց համարում են քրիստոնյա, կնքված են, մասնակցում են եկեղեցական արարողությունների, մասնավորապես` ապաշխարության և սուրբ հաղորդության խորհուրդներին: Նրանցից մի քանիսն ինձ հաճելիորեն զարմացրել են աստվածճանաչողության մակարդակով և հոգևոր կյանքի հասունությամբ: Հանդիպել եմ նաև ոմանց, որոնք փորձում են ինչ-ինչ օրենքներ հարմարեցնել և նույնացնել Աստծո պատվիրաններին` ապահովագրելու իրենց թեʹ քրիստոնյա լինելը, թեʹ այդ աշխարհին պատկանելը: Իմ հանդիպումների ընթացքում շարունակ շեշտել եմ և շեշտում եմ` իրական քրիստոնյան ճանաչվում է ըստ իր գործերի, արարողությունները մեր կյանքը հոգևոր ուղեծրի մեջ պահելու, Աստծո խոսքով սնուցելու, հավատի, հույսի և սիրո մեջ ամրապնդելու համար են: Եթե կյանքում բավարարվենք սոսկ քրիստոնեությունը վկայող արտաքին արարքներով, ասենք` մոմավառությամբ կամ պարանոցին խաչ ունենալով կամ նույնիսկ խաչքար ու եկեղեցի կառուցելով, բայց քրիստոնյային վայել կյանք և կեցվածք չունենանք, կնմանվենք կեղծավորների, որոնք զբաղված են ինքնախաբեությամբ: Սա վերաբերում է մկրտված և քրիստոնեություն ընդունած բոլոր մարդկանց, անկախ մասնագիտության, սոցիալական դիրքի ու նյութական կարողության:

-Ձեր գործունեության ընթացքում ի՞նչ տպավորիչ դեպք կհիշեք՝ կապված բանտարկյալների հետ:

-Ամենատպավորիչ դեպքն ինձ համար այն էր, երբ բանտային ծառայությանս փորձառության ընթացքում առաջին անգամ ազատության մեջ տեսա դատապարտյալի, որը քրեակատարողական հիմնարկից վաղակետ-պայմանական ազատվելուց հետո անմիջապես Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին էր եկել` մեզ բաժնեկից դարձնելու իր ուրախությանը և հայոց հոգևոր սրբավայրի օրհնությունն ստանալու: Եվ այդ ամենը կազմակերպել էր շատ անակնկալ տարբերակով:

Աղբյուրը՝ http://www.tert.am/