Մաս Ա Տասը բորոտների բժշկության պատմությունն իր մեջ ամփոփում է բազմապիսի ուսուցումներ: Այն պատմությունն է բոլոր դժբախտության ենթարկվածների, այն պատմություն է վշտի և ուրախության, որոնցով կազմվում է մարդկային կյանքը: Ինչի՞ն են ծառայում մեր վրա հասած դժբախտությունները, ինչի՞ն են ծառայում մեզ շնորհված բախտավորությունները: Ահա այս հարցերն են, որ կցանկանայի բացատրել` նյութ ունենալով «Տասը բորոտներ»-ի բժշկության պատմությունը: Հիսուս՝ .....

- Արդյո՞ք անհանգստության զգացում ունենում ես,- ես այս հարցը բազմաթիվ մարդկանց եմ տվել, և նրանցից շատերը նայել են ինձ, ժպտացել ու պատասխանել. - Հայր Սուրբ, դա հռետորակա՞ն հարցում է: Բնականաբար, բոլորս էլ անհանգստություն զգում ենք: Միգուցե՞, դո՛ւ չես անհանգստանում: Եվ այդ պահին ես դժվարին իրավիճակում հայտնվեցի, երբ այդ հարցն ուղղեցի ինձ, հասկացա, որ ինձնում ևս անհանգստության զգացում է ապրում: Մենք բոլորս շատ ենք անհանգստանում: Եվ հիմա, ռադիոհաղորդումը .....

Մարդիկ, որ ոչ մի քարոզ բաց չեն թողել… նրանք, որ միշտ առաջինն են գիշերային հսկումների, գրքերի ընթերցանության ժամանակ… Նրանք միշտ իրենց երեխաներին բերում են իրենց հետ… Բայց երբ գալիս է ժամանակը, որպեսզի երեխան իր ազատությունը դրսևորի՝ ինքնուրույն որոշի, թե ինչ ուղի ընտրել, այդ մարդիկ միանգամայն հակառակ ճամբար են տեղափոխվում՝ ապացուցելով, որ Քրիստոս երբևէ չի խոսել իրենց սրտերի հետ: Նրանք ուղղակի «կրոնասեր մարդիկ» են եղել: .....

Ուղղափառ հավատացյալի համար կարևոր է իր առաջ հարց դնել՝ այն ամենն, ինչ անում ենք՝ մեր ուխտագնացությունները, մոմավառությունները, գիշերային հսկումները, աղոթքները, պահքերը, ողորմությունը, մեր բոլոր արարքներն ինչի՞ համար են: Ինչո՞ւ ենք դրանք գործում: Այդ հարցի պատասխանից է կախված մեր հոգևոր կյանքի ճիշտ կամ ոչ ճիշտ լինելը: Պատահել է, որ ամառային ուղղափառ ճամբարներում հարցրել եմ երեխաներին. «Աստծո ո՞ր պատվիրանն է ամենակարևորը»: Եվ բոլոր .....

Մարդիկ ուզում են, որ քահանաները սուրբ լինեն: Նրանց այդպես է թվում: Իրականում իսկական սրբությունը ոչ միայն ջերմացնում է, այլ նաև ժամանակ առ ժամանակ՝ այրում: Կարելի է պատկերացնել, թե ինչ կլիներ, եթե Աստված հաճեր ոչ թե մարդկանց շուրջառ հագցնել ու խորանում դնել, այլ հրեշտակներին: Եկեղեցին, որտեղ, ասենք՝ Միքայել հրեշտակապետը կծառայեր, բարեպաշտ հավատացյալներով լի լինելու փոխարեն դատարկ կլիներ: Բոլորովին դատարկ: Բավական է միայն հրե թևերով երկնաբնակն .....

Սերն ու ազատությունը միշտ միասին են «Ես սիրում եմ իմ երեխային»,- ասում է մի մայր: Եվ օրը հինգ հարյուր անգամ զանգահարում է նրան: «Ես դա սիրուց եմ անում, որպեսզի իմանամ, թե նրա գործերն ինչպես են, որտեղ է»: Բայց դա այդպես չէ: Իրականում նա ուղղակի չի համակերպվում, երբ իր երեխան հեռանում է իրենից: Նա տանել չի կարող, երբ երեխան անհետանում է իր տեսադաշտից և բացվում՝ սեփական կյանքի համար: «Իսկ ո՞ւմ հետ ես: Ինչո՞ւ ես ուշանում: Իսկ այդ ի՞նչ .....

Յուրաքանչյուրին՝ իր չափով: Ամենևին էլ պարտադիր չէ, որ այն, ինչ ինձ դուր չի գալիս, ոչ ոքի դուր չի գա: Եվ հակառակը՝ ամենևին էլ փաստ չէ, որ այն, ինչ ինձ է դուր գալիս, անպայման քեզ էլ պետք է դուր գա: Այդ պատճառով էլ ազատ ընտրության հնարավորություն ունենք՝ ինչ լսել, ինչ հաղորդում դիտել, ինչ սիրել, ինչպիսի երաժշտություն լսել: Մենք անկարող ենք ուրիշներին փոխել: Այդպես չէ՞: Բայց չնայած այդ տարաձայնություններին, հայացքների տարբերությանն ու միմյանցից .....

Մարդկության հոգևոր բոլոր նշանավոր առաջնորդներն ու մարգարեները ապաշխարության քարոզով են սկսել իրենց գործը: Անապատի և առանձնության մեջ նախ իրենք են ապաշխարության ենթարկվել, խորասուզվել են իրենց հոգու խորին խորանները, սրբություն սրբոցը, գտել են իրենց Աստծուն և Նրա պարգևած ճշմարտությունը և ապա հոգով վերածնված և մկրտված, հանդես եկել պատմության մեջ ներշնչված սրբազան առաքելությունը կատարելու, մյուսներին ևս հաղորդակից անելով իրենց գտած անմահական .....

Հայր Պաիսիոսը պատմում էր, որ իր մայրն իրեն աղոթել է սովորեցրել փոքր հասակից՝ երբեք աղոթքի մասին չխոսելով: «Երբ փոքր էինք,- հիշում էր նա,- մտքում ասում էինք. «Տե՛ր Հիսուս Քրիստոս, ողորմի՛ր ինձ»: Մեր մայրը մեզ երբեք չի ստիպել դա արտասանել, չի պահանջել. «Աղոթե՛ք»: Մենք ուղղակի լսում էինք, թե հացի խմորը հունցելուց ինչպես էր ասում. «Տե՛ր Հիսուս Քրիստոս, ողորմի՛ր ինձ»: Այսպես պետք է ապրել: Քո գործերով զբաղվիր, իսկ ուրիշին հանգիստ .....

Այսօրվա զրույցը «Երեխային հանգիստ թող» անվանեցի: Այս թեման երեխա չունեցողների համար էլ է կարևոր, քանի որ մեր կյանքում առկա հոգեբանական ճնշման ու բռնության տանջալի խնդրի մի մասն է կազմում: Այն կարելի էր անվանել նաև «Մարդուն հանգիստ թող», այսինքն մի՛ անհանգստացրու և մի՛ արհամարիր ուրիշ մարդկանց: 1986 թվականին, երբ առաջին անգամ Սուրբ լեռ գնացի, սուրբ Աննայի ճգնարանում ճգնող վանականին հարցրեցի. - Հա՛յր, դու վանական ես, ընտանիք ու .....

Ամեն ինչ լուծում ունի: Մեր խնդիրների լուծումներից մեկն այն մարդկանց աղոթքները փնտրելն է, որոնց մասին գիտենք, որ աղոթում են ու մեզ համար էլ կաղոթեն: Դա օգնություն է մեր հոգուն: Որովհետև բազմաթիվ դժվարին պահեր են լինում մեր կյանքում, երբ զգում ենք, որ կորցնում ենք «ոտքի տակի հողը», ինչպես այն քանանացի կինը, որ Քրիստոսին ասաց. «Կործանվում եմ, զավակս տառապում է» (հմմտ. Մտթ. 15:22): Ինչ-որ մեկի երեխան հիվանդ է, մեկ ուրիշինը մահացել է, երրորդը .....

Հայր Սոֆրոնին շատ լավ է ասել, որ երբ տառապանք ես զգում, սովորաբար փակվում ես քո մեջ՝ մենակ մնալով տառապանքներիդ ու խնդիրներիդ հետ: Բայց այլ ուղի էլ կա՝ կարող ես ուրիշների մասին մտածել, այն մասին, որ հենց այդ պահին միլիոնավոր մարդիկ Երկրի վրա՝ չգիտեմ որտեղ, միգուցե հարևան բնակարանում, վերևի հարկում, դիմացի տանը, հարևան շրջանում, ուրիշ քաղաքում, ուրիշ երկրում, ուրիշ մայրցամաքում, ամբողջ աշխարհում, ողջ մոլորակով մեկ նույնպիսի մեծության փորձության .....

Չգիտեմ, հայտնի՞ է քեզ արդյոք, որ անգլերեն kiss բառը համբուրել է նշանակում: Այն հունարեն κυνέω (inf. κύσσαι) բայից է առաջացել, որը նույն նշանակությունն ունի: Իսկ προσκυνω նշանակում է առաջ գնալ ու համբուրել, այդ պատճառով էլ ասում ենք, որ երկրպագում ենք սրբապատկերներին, այսինքն մի քայլ առաջ ենք գնում, խոնարհվում ու համբուրում ենք սրբապատկերը: Հիմա ես քեզ մեկ այլ տեղ կտանեմ՝ Խաչի մոտ: Ասում ենք, որ երկրպագում .....

«Շատերն ասացին՝ «Ո՞վ ցույց կտա մեզ Տիրոջ բարությունը»։ Քո երեսի լույսը ծագեց մեր վրա, և ուրախություն տվիր մեր սրտերին» (Սղմ. 4:7, 8) Իմ սիրելի ունկնդիրներ. ձե՛զ եմ հարցնում. Դուք ձեզ իրապես երջանի՞կ եք զգում, կյանքը ձեզ համար օրհնություն է եղել, թե՞ բեռ: Երբ նայում եք անցյալին, երախտագիտության զգացումո՞վ եք լցվում, թե՞ անեծքով և լուտանքով: Երբ մտաբերում եք ապագան, լցվում եք ուրախությամբ և հույսով, թե՞ ոչ: Վերջապես, երջանի՞կ եք: Այսպիսի .....

Չե՞ս հասկանում, թե ուրիշներն ինչու են լալիս: Ի՞նչը ստիպեց այդ կնոջն արտասվել, նախքան նրան որևէ բան ասելը: Նա արտասվում է, որովհետև զգում է, որ Տիրոջ առջև է կանգնած, սուրբ խորհրդի՝ խոստովանության, Սուրբ Պատարագի, Սուրբ Հաղորդության առջև, կանգնած է Եկեղեցու խորհրդի առջև և հաղորդակից է լինում դրան: Քրիստոսն է: Քրիստոսը պետք է սիրտդ մտնի, հասկանո՞ւմ ես, որպեսզի յուրաքանչյուր բջիջդ արթնացնի, որպեսզի փոփոխի քեզ, որպեսզի կյանքի բոլոր դժվարությունները .....