Նրանց զգալի մասն այդպես էլ չկարողացավ ընդունել Քրիստոսի բերած գարնանաշունչ հավատքը

Աստվածաշնչում տեսնում ենք, որ երբեմն Հիսուս Քրիստոսի և փարիսեցիների միջև տարաձայնություններ էին լինում: Այդ ժամանահատվածում փարիսեցիները մեծ հեղինակություն էին վայելում: Իբրև քաղաքական ու կրոնական կուսակցություն՝ նրանք ի հայտ են եկել երկրորդ Տաճարի ընթացքում՝ մակաբեական առաջին խռովությունից քիչ անց՝ Ք. ա. 165-160 թթ. միջև:

«Փարիսեցի» բառը կարող է ծագած լինել եբրայերենի «անջատված, բաժանված լինելու, հեթանոսական արարողություններից և ուժերից անջատվելու» իմաստն արտահայտող մի արմատից կամ շատ ավելի վաղ գոյություն ունեցող կրոնական մի խավից, որոնք կոչվել են «բարեպաշտներ»: Հիմնականում կրոնական շարժում ներկայացնելով՝ փարիսեցիները կատաղի պայքար էին մղում կրոնը քահանաների իշխանությունից ու հսկողությունից ազատագրելու համար: Նրանք վերականգնում են Տաճարի բազմաթիվ արարողություններ և դրանք մտցնում հրեական օջախներ: Մինչդեռ սադուկեցիները զբաղվում էին Տաճարով, փարիսեցիները սովորեցնում էին Աստծու Օրենքը:

Ինչպես նշում է Ալեքսանդր Մենն իր «Մարդու Որդին» գրքում, Տաճարը բոլոր հրեաների կրոնական կենտրոնն էր: Ատամնավոր պարիսպներով գոտևորված, սյունաշարերով և ոսկե գագաթներով զարդարված, այն կախված էր Մորիա լեռան վրա որպես Աստծո ներկայություն Իսրայելի սրտում, որպես Պաղեստինի և սփյուռքի (ցրված հրեաների) միլիոնավոր ուխտավորների նվիրական նպատակ: Քաղաքն ապրում էր Տաճարով: Զոհարանի սպասավորները, զոհաբերվող կենդանիներ վաճառողները, իջևանատների տերերը տոնի օրերին հարուստ տուրքեր էին հավաքում: Սադուկեցիներին, որոնց ձեռքում էր գտնվում սրբարանը, քիչ էր անհանգստացնում, որ պաշտամունքը երբեմն վերածվում է առևտրական ձեռնարկների: Ավագ երեցները լուռ համաձայնություն էին կնքում սեղանավորների հետ, որոնք ապրանքներով նստարաններ էին շարում Տաճարի ծածկի տակ, դրամ մանրելու սեղանիկներ էին դնում, անասուններ էին բերում: Բոլորը վաղուց արդեն ընտելացել էին այն բանին, որ սուրբ վայրում չի հանդարտվում շուկայական աղմուկը: Բայց ահա դարպասներից հայտնվում է Հիսուս Նազովրեցին՝ Իր հետևորդներով շրջապատված: Նոր Ուսուցիչն անմիջապես բոլորին շփոթության մեջ է գցում: Պարանից մտրակ հյուսելով, նա ոչխարներին և եզներին քշում է պարսպից դուրս: Նա տիրաբար պահանջում է վերջ տալ անկարգություններին սրբարանի շրջակայքում: Եվ ասում է՝ Իմ Հոր տունը վաճառատան մի՛ վերածեք:

Հակաճառելու բան չկար: Մինչ այդ էլ բարեպաշտ մարդիկ տրտնջում էին Տաճարում եղող անկարգություններից: Սակայն նվիրապետությունը վիրավորվեց, որ այդ բոլորովին անհայտ գալիլիացին տիրոջ պես հրամաններ է արձակում իրենց կալվածքում, դեռ ավելին, հավակնում է Աստծուն առանձնահատուկ մերձավորության, կոչելով Նրան Իր Հայրը: Իսկ ինչպե՞ս էին վերաբերվում Հիսուսին փարիսեցիները՝ ավանդական բարեպաշտության այդ պատվարները: Նրանց հայացքները տրամագծորեն հակառակ չէին Քրիստոսի ուսմունքին: Փարիսեցիների նկատմամբ բացասական բոլոր հղումները, որ նկատում ենք Նոր կտակարանում, վերաբերում են բոլոր նրանց, ովքեր երեսպաշտներ էին, ովքեր դատապարտվել էին նույնիսկ իրենց եղբայրակիցների կողմից (Մատթ. 23:3,23, Ղուկ. 18:1):

«Գործք առաքելոց»-ում տեսնում ենք, որ Պողոս առաքյալը հպարտ է փարիսեցու կրոնական իր ժառանգությամբ» (Գործք 22): Բացի դրանից, շատ փարիսեցիների բարոյական ըմբռնումներն առանձնանում էին վեհ բնույթով և մոտ էին Ավետարանին: Բավական է մեջբերել թեկուզ ռաբբիների՝ Թալմուդ մտած մի քանի ասույթները, որպեսզի համոզվենք դրանում. «Սիրիր խաղաղություն և հաստատիր այն ամենուր», «Ով ողորմություն է տալիս թաքուն, նա Մովսեսից էլ բարձր է», «Լավ է կարճ աղոթքը երկյուղածությամբ, քան երկարը առանց ջերմեռանդության», «Անհամբեր մի եղիր զայրանալիս», «Նմանվեք Աստծուն, ինչպես Նա է ողորմած. այնպես էլ դուք եղեք ողորմած», «Կեղծ բարեպաշտներին պետք է մերկացնել, քանզի նրանք վիրավորում են Աստծո անունը»: Երբ կարդում ես այս տողերը, հասկանալի են դառնում Քրիստոսի խոսքերը փարիսեցիների մասին. «Ամեն ինչ, որ նրանք ձեզ ասեն, արե՛ք և պահեցե՛ք» (Մատթ. 23:3):

Օրենքի ավետարանական «կատարումը» չոչնչացրեց հինը, Քրիստոսի խոսքերով. «Դրա համար երկնքի արքայությանն աշակերտած ամեն օրենսգետ նման է տանուտեր մարդու, որ իր գանձից հանում է նորը և հինը» (Մատթ. 13:52): Զրուցելով մի աստվածաբանի հետ, Հիսուսն ասաց՝ hեռու չես Աստծո Արքայությունից: Այդ դեպքում ինչո՞ւ Նրա և փարիսեցիների միջև բախում առաջացավ: Դրա կարևորագույն պատճառը փարիսեցիների մեջ տիրող բարեպաշտության ըմբռնումն էր: Նրանց «հավատարմությունը Օրենքին» ոչ միայն կյանքի ամբողջական փիլիսոփայություն է հանդիսանում, այլև մինչև վերջին մանրամասները լավ մտածված հանգամանալից ծրագիր: Քրիստոսը չէր հերքում և չէր կարող հերքել այդ ծրագրի նպատակը, որն է՝ առօրեականության յուրաքանչյուր կողմը սրբագործել, ամեն ինչում կատարելով Աստծո կամքը: Բայց դրան հասնելու դպիրների մոտ ճանաչում գտած միջոցներում կրոնը ոսկրացնելու վտանգ էր թաքնված: Բավական չէր, որ «հների» ցանկացած կանոն անխտիր վերագրում էին աստվածային հեղինակության, կանոնակարգը կլանում էր մարդկանց ողջ ուշադրությունը, երբեմն ամլացնելով հավատքի հիմնական բովանդակությունը: Այն միտքը, որ իբր ինչ-որ «գործերի ցուցակ» կա, որոնք կատարելով կարելի է ձեռք բերել բացարձակ արդարություն, օրինապահներին հանգիստ չէր տալիս: Նրանք մրցակցում էին մեկը մյուսի հետ՝ դարերով սրբագործված բոլոր սովորույթները ճշտապահորեն պահպանելու ձգտման մեջ: Եվ, ինչպես որ հաճախ է եղել կրոնի պատմության մեջ, բարեպաշտությունը վերածվել է մռայլ գրոտեսկի: Որոշ փարիսեցիների ժողովուրդն անվանում էր շիկմի՝ «ամրաուս», այն բանի համար, որ նրանք մշտապես կռացած էին քայլում, ցույց տալով, թե հոգեփրկչական սխրանքների ինչ ահռելի ծանրություն է իրենց վիճակված տանել: Փարիսեցիներն իրենք էլ, դաժան հումորով, կարողանում էին իրենց մեջ տարբերել լավն ու վատը: 

Թալմուդի չորս տեքստ նրանց վերաբերյալ տարբեր ցուցակներ են տալիս: Ահա մի քանի հատված, որտեղ ներկայացված են յոթ կարգի փարիսեցիներ: Ուժեղ ուսեր ունեցողներ, ովքեր իրենց արածները գրում են իրենց մեջքին՝ մարդկանց կողմից հարգանքի արժանանալու համար: Քարշ եկողներ, ովքեր պատրվակ են բերում, թե կարևոր պատվիրան ունեն կատարելու, որպեսզի ուշացնեն բանվորների աշխատավարձերը: Հաշվարկողներ, ովքեր իրենք իրենց ասում են. «Քանի որ շատ արժանիքներ ունեմ, կարող եմ ինձ թույլ տալ որևէ վատ արարք»: Տնտեսողներ, ովքեր իրենց հարց են տալիս. «Ի՞նչ փոքր բան պետք է կատարեմ, որպեսզի ավելացնեմ արժանիքներս»: Փափկանկատներ, ովքեր իրենց հարց են տալիս. «Ի՞նչ մեղք եմ գործել, որպեսզի դրա համար հատուցեմ բարի գործով»: Վախկոտ փարիսեցիներ, ովքեր վարվում են Հոբի պես: Սիրող փարիսեցիներ, ովքեր գործում են Աբրահամի պես: Վերջիններս իսկական փարիսեցիներն են:

Տաճար մտնելով, Հիսուսը կարող էր տեսնել, թե փարիսեցիներն ինչպես են գաղտագողի անցնում հրապարակով, շարունակ անսպասելիորեն դուրս գալով դիմացինների վրա: Նրանք վախենում էին հայացքը վեր բարձրացնել, որ պատահաբար կնոջ չնայեն: Նրանց կատակով անվանում էին խիցայ՝ «մի ջարդիր ճակատդ»: Բնականաբար, այդպիսի մարդկանց պետք է զայրացներ Քրիստոսի ազատությունը: Դրանում նրանք մոլորություն և սպառնալիք էին տեսնում բարի բարքերի նկատմամբ: Ըստ հրեա մի պատմաբանի, այդ ժամանակաշրջանում փարիսեցի-շամմաիթները հետևողականորեն աշխարհից փախուստ էին քարոզում և ճգնակեցություն: Մահացու մեղք էր համարվում, օրինակ, աստվածաբանական գրքերից կտրվելով, ասել. «Ինչ գեղեցիկ է այս ծառը»: Փարիսեցիները մեծ տեղ էին հատկացնում պահքին: Հիսուսը թեպետ ընդունում էր հավատի այդ արտաքին դրսևորումները, բայց դրանք չէր դարձնում կրոնական կյանքի առանցքակետը:

Երբ Նա Օրենքը մեկնում էր մարգարեների ուսմունքի ոգով, դպիրները մեղադրում էին Նրան «ավագների ավանդույթի» դեմ մահափորձ անելու մեջ: Երբ Նա ասում էր, որ գթասրտությունն ավելի ընդունելի է Աստծուն, քան ծեսերը, փարիսեցիների աչքում դա դիտվում էր ողջ «օրինական» համակարգի խաթարում: Շատերին կարող է տարօրինակ թվալ այդպիսի կույր նվիրվածությունը տառին և ձևին: Սակայն պետք է հաշվի առնել, որ ծիսապաշտությունը մարդկային հոգեբանության խորքերում արմատավորված հիվանդություն է: Դրա համար էլ պատմության մեջ այդքան կրքեր են մոլեգնել ծեսերի շուրջ, և այդքան արյուն է հեղվել ծիսակարգերի պատճառով: Համանման հիվանդություն, նման սևեռուն նևրոզի, ախտահարել է հաճախ նաև քրիստոնյաներին, որոնք մոռացել են, որ Քրիստոսի համար սերը Աստծո և մարդկանց հանդեպ անհամեմատ բարձր է ցանկացած արտաքին պատվիրանից: Տառի, ծեսի և հնավանդության կողմնակիցները բոլոր ժամանակներում առանձնացել են միատեսակ պահպանողականությամբ: Փարիսեցիների ողբերգությունը կապված է այն բնորոշ արտահայտության հետ, ինչը հետագայում սկսեցին կոչել «փարիսեցիություն»: Երուսաղեմի ավագները, ինչպես Հնդկաստանի բրամինները «պղծվելու» մշտական երկյուղ էին զգում: Նրանց մասին ասում էին, որ նրանք պատրաստ են «մաքրելու արևն անգամ»: Բայց մտածելով իրենց բարեպաշտությամբ մոտեցնել Փրկչի ժամանակները, Իսրայելի առաջնորդները, իրենք էլ չգիտակցելով այդ, շուռ եկան Նրանից, Ով բերելու էր նրանց փրկության լուրը: 

Հարկ է հաշվի առնել դպիրների՝ Հիսուսի հանդեպ ունեցած թշնամանքի ևս մի պատճառ: Մատթեոս ավետարանիչը խորաթափանցորեն նկատում է, որ այն բնավորված էր նախանձի մեջ: Փարիսեցիները վարժվել էին իրենց ուղղադավանությունը չափանիշ համարել, և հանկարծ հայտնվել է ինչ-որ անծանոթ գավառացի և իրենց արտոնությունները վնասելու հարցուփորձ է անում: Նրա գործունեությունը արտոնված չէ ճանաչված հեղինակություններից ոչ մեկի կողմից, նա չի անցել նրանց դպրոցը, չի ուսումնասիրել աստվածաբանություն և Օրենքը: Մարդկանց, որոնց թիկունքում առկա է բազմադարյան ավանդույթը, հաճախ բնորոշ է առանձնահատուկ բնույթի հպարտություն: Այդ պատճառով էլ անգամ Մկրտչին, չնայած նա ճգնավոր էր, փարիսեցիները նայում էին որպես ինքնակալի, իսկ նրանց առավել ևս ավելի հանդուգն էր թվում Նազովրեցին: Իրականում, «Եկավ Հովհաննեսը. ո՛չ ուտում էր և ո՛չ խմում, և ասացին՝ նրա մեջ դև կա: Եկավ Մարդու Որդին. ուտում է և խմում. և ասում են՝ ահա ուտող և խմող մարդ, բարեկամ՝ մաքսավորների և մեղավորների» (Ղուկ. 7:33-34): Սակայն, կրկնում ենք, ամենևին ոչ բոլոր փարիսեցիներն էին սահմանափակ և նեղմիտ ընթերցողներ: Եվ նրանց մեջ կային ոչ քիչ կենդանի և անկեղծ հավատի մարդիկ, և նրանց մեջ էր բարձրացվում բողոքի ձայն կեղծ բարեպաշտության և երկերեսանիության դեմ: Դրա համար էլ Քրիստոսի առաջին քարոզը Երուսաղեմում որոշ օրինապահների վրա խոր տպավորություն թողեց:

Փարիսեցիներին այդ ժամանակ գլխավորում էր Հիլլելի թոռը՝ Գամաղիելը: «Գործք առաքելոց»-ից հայտնի է, որ նա մեծ հանդուրժողականություն է ցուցաբերել նոր ուսմունքի նկատմամբ, իսկ նրա կողմից դաստիարակված շատ փարիսեցիներ հետագայում անցան նորկտակարանյան Եկեղեցու շարքերը: Անգամ առասպել էր հյուսվել, թե կյանքի վերջում Գամաղիելը դարձել է քրիստոնյա և ընդունել մարտիրոսական մահ: Այդ առասպելը անպայման մտացածին է, բայց դրա երևան գալը պատահական չէ: Ռաբբիները ասացվածք ունեին. «Մարդու խոսքերը, որոնցում Աստծո հանդեպ երկյուղ կա, կլսվեն»: Հիսուսի կողմից կատարվող բժշկումները փարիսեցիներից առավել անկեղծներին ստիպեցին մտածել: Նրանց անունից զրույցի համար Նրա մոտ եկավ ավագների խորհրդի անդամ Նիկոդեմոսը:

Բայց նա գերադասեց Հիսուսի հետ հանդիպել գիշերը, որպեսզի չհարուցի առավել խստաբարո եղբայրակիցների ծաղրանքը: Նրա համար դժվար ընկալելի ու տարօրինակ էր Հիսուսի այն խոսքը, թե անհրաժեշտ է վերստին ծնվել: Սակայն Հիսուս դրանով կամենում էր ցույց տալ, որ քիչ է պարզապես Աստծուն ընդունելը, հարկավոր է հոգևոր հեղաշրջում, կյանքի փոփոխություն: Արդ, նրա համար, ով ծնվել է «Հոգու մեջ», հավատն արդեն ավելին է, քան պարզապես ծեսերի համակարգը: Նա Տիրոջ որդին է, Նրա Թագավորության մանուկը: Այդ զրույցից հետո, ըստ երևույթին, Նիկոդեմոսը դարձավ Հիսուսի գաղտնի հետևորդներից: Նրանց թվում Ավետարանները հիշատակում են նաև Հովսեփ Արիմաթիացուն՝ երուսաղեմցի երևելի ավագին, և փարիսեցիներից մի քանի «ղեկավարող» դեմքերի: Այդուհանդերձ, դրանք փոքրամասնություն էին: Օրինապահների ճնշող մեծամասնությունը Հիսուսին կասկածամտորեն ընդունեց: Եվ ինչքան նրանք ծանոթանում էին Նրա ուսմունքի հետ, այնքան նրանց դժգոհությունը և թշնամանքը մեծանում էին: Երբ Հիսուսը թողեց Երուսաղեմը, աշակերտները հասկացան, որ Նա ոչ միայն չմոտեցավ թագավորական գահին, այլև քաղաքի ազդեցիկ կուսակցություններին զինեց Իր դեմ: Լինելով հասարակ գյուղացիներ՝ նրանք վարժված էին ակնածանքով վերաբերվելու հոգևոր դասին և դպիրներին: 

Տեսնելով ընկերների տագնապը, Վարդապետն ասաց. «Ամեն տունկ, որ Իմ երկնավոր Հայրը չի տնկել, արմատախիլ պիտ արվի: Թողե՛ք նրանց. կույրեր են, կույրերի առաջնորդ. երբ կույրն է առաջնորդում կույրին, սխալվում է, և երկուսն էլ փոսն են ընկնում» (Մատթ. 15:13-14): Այդ ժամանակից Հիսուսը մեկ անգամ չէ, որ կայցելի Երուսաղեմ, բայց այնտեղ էլ չի ընդունվի: Նրա համայնք կմտնեն գերազանցապես գալիլիացիներ, իսկ Հարավի բնակիչներին Նա կմնա օտար: Այսպիսով, փարիսեցիների զգալի մասն այդպես էլ չկարողացավ ընդունել Հիսուս Քրիստոսի բերած գարնանաշունչ հավատքն իրենց կարծրացած սրտերում:


Պատրաստեց 
Հովհաննես Մանուկյանը

 

Աղբյուրը՝ irates.am

30.07.24
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․