12 Հոկտեմբեր, Շբ
«Ինչո՞ւ է Աստված այսպես անում» ասելը պարզապես հանցանք է: Քանի որ Աստված առանց պատճառի բան չի անում: Ս. Գիրքը հետո կատարվելիք բաների մասին նախապես հայտնելով՝ Աստծո կարողությունը, իմաստությունը և խոստումի մեջ հավատարիմ լինելն է հայտնում, որպեսզի մարդիկ Աստծուն հավատալով՝ նրան երախտապարտ լինելը հասկանան և Նրա հրամաններին հնազանդվեն: Քանի որ հզոր լինելով Իր ամեն մի կամեցածը գործի է դնում. իմաստուն և նախագետ լինելով՝ հետագայում կատարվելիք բաները որպես ներկա գիտի և տեսնում է. հավատարիմ լինելով կատարում է խոստումը, սակայն մարդու միտքը Աստծո խորհուրդներին և գաղտնիքներին հասու և գիտակ չլինելով, երբ իր խնդրանքը իսկույն չի գործադրվում, հուսահատությամբ ինքն իրեն տանջում է:
Արդ, դու ժամանակի երկարությանը մի նայիր, այլ գործի աստինճան առ աստիճան առաջ գնալուն ուշադրություն դարձրու, որովհետև այս անգամ խոստացված վայրերը և այնտեղ բնակվող ազգերը անուն առ անուն հիշատակվում են (Ծննդ. 15:18-21): Մանավանդ այս ընթացքում Սարան (համարվում է, թե Աստուց ներշնչված) իր Ագար աղախնին Աբրահամին է տալիս, որպեսզի նրանից զավակ ունենա, սակայն Ագարը հղիանալուն պես հպարտանալով այլևս չցանկացավ հնազանդվել Սարային: Այս ըմբոստությունը Սարային խիստ դժվար և ծանր թվաց, և գանգատի ձևով խնդիրը Աբրահամին հայտնեց՝ դատաստանը Աստծուն թողնելով: Աբրահամը պատասխանում է, թե աղախինը քո ձեռքում է, քեզ ինչ հաճելի է թվում՝ արա:
Հիշյալը սույն լիազորված արտոնությունը ստանալուց հետո սկսեց նեղել Ագարին, որն էլ փախավ Աբրահամի տնից, սակայն Սուր կոչվող վայրի ճանապարհին Աստծո հրեշտակը նրան երևալով հրամայում է, որ ետ դառնա և հնազանդվի իր տիկնոջը, հայտնելով, որ իրենից ծնվող զավակը Իսմայել պիտի կոչվի, որ շատ ուժեղ և վայրագ պիտի լինի ու պիտի աճի և բազմանա: Ագարը Աստծուց շնորհակալ լինելով վերադառնում է Սարայի մոտ և մանուկը ծնվելով՝ Իսմայել անունն է ստանում Աբրահամից, ով այդ ժամանակ ճիշտ ութսունվեց տարեկան էր:
Արդարև այս դիպվածն էլ որպես Աբրահամին տրված Աստծո խոստման առհավատչյան կամ վավերացումը կարելի է դիտարկել, որովհետև Աբրահամը՝ սինագոգի, իսկ Սարան եկեղեցու օրինակը լինելով, նախ Ագարից որդի ծնվեց Աբրահամի համար, ապա՝ Սառայից: Ինչպես որ Աստված նախ Իսրայելին Իր սեփական ժողովուրդը համարեց, հետո՝ քրիստոնյաներին:
Աբրահամի 99 տարեկան լինելու ժամանակ Աստված նորից երևաց նրան, անվան վրա մի տառ ավելացրեց, քանի որ նախկինում Աբրամ էր կոչվում, իսկ հետո Աբրահամ անվանվեց, որը «բազում ազգերի հայր» է նշանակում (Ծննդ. 15:5): Նույնպես Սարայի անվան վրա մի տառ ավելացնելով՝ Սարան փոխվեց Սարրայի, որը «բազում ազգերի մայր» է նշանակում:
Սրանից բացի Աբրահամի ցեղը կռապաշտներից զատելու համար հրաման եղավ, որ Աբրահամը և նրա հպատակներն ու ցեղը թլփատվեն: Այս պատվերը Հիսուսը փոխեց մկրտության, հետևաբար թլփատությունը ընդհատվեց, քանի որ մկրտությունը հոգևոր թլփատություն լինելով՝ մարմնավորը մի կողմ մնաց, ինչպես որ արեգակի ծագելուն պես գիշերային մթությունը փարատվում է (Գործք 15:28): Մինչ այդ Սարան տակավին զավակ չէր ծնել, որի համար էլ Աբրահամին ավետիս է տրվում, որ Սարան զավակ պիտի ունենա, և անունն էլ Իսահակ պիտի դնի, որով էլ Աստծո խոստումը պիտի կատարվի, այլ ոչ թե Իսմայելով (Ծննդ 17:19, Հռոմ. 9:7):
Հիրավի, մարդկային տեսակետով այնպես է թվում, որ Աբրահամին տրված Աստծո խոստումի կատարումը օր օրի ուշանում է, սակայն Աստծո տեսակետով արդեն կատարված էր: Քանի որ մարդու համար անհնար է անփոփոխ մնալ, ուստի Աստծո ողորմությունը մարդու վիճակին համեմատ է շնորհվում նրան, որպեսզի Աստծուն՝ փառք, իսկ մարդուն օգուտ լինի: Ինչպես որ վերը նշվածներից հայտնի դարձավ, որ ինչքան էլ Աբրահամի զավակ ունենալու խոստումը և ավետիսը տրվեց, սակայն ժամանակը հայտնված չէր: Ահա այս անգամ մարդկային կերպարանքով երեք հրեշտակներ նրա վրանը գալով, մանկան ծնվելու ժամանակն էլ հայտնում են (Ծննդ. 15:14), սակայն Սարան իր ծերությանը նայելով և մտքում այդ բանը անկարելի համարելով՝ հանդիմանության է արժանանում: Ճշմարիտ է, որ մարդկայնորեն անհնար էր, սակայն Աստծո համար՝ հնարավոր (Ծննդ. 18:14):
Աբրահամի հյուրասիրությունից պետք է օրինակ վերցնել (Եբր. 13:2), քանի որ հատկապես վրանի դռան մոտ սպասում էր, որ անցորդ ճամփորդներին պատվի, ինչպես որ երեք հրեշտակներին հյուրասիրելով արեց: Թեև հրեշտակները, որպես հոգեղեն էակներ, մարմնական կերակուրի կարիքը չունեն, սակայն մարդկային կերպարանքով երևալու պատճառով, որպես մարդ կերակուր ուտելու կարողությունն է ցույց տալիս վայելչորեն:
Պողոս եպս. Ադրիանուպոլսեցի, «Զանազանութիւն հինգ դարուց», Հատոր Ա, Վաղարշապատ, 1902