6 Հուլիս, Շբ Հիշատակ հին տապանակի և նոր Սուրբ Եկեղեցու տոն

Հոգեգալուստից հիսուն օր հետո, Վարդավառի կիրակիի նախորդ օրը, Հայ Առաքելական Սուրբ եկեղեցին տոնում է Ուխտի Տապանակի տոնը: Տապանակը նախատիպ է համարվում Նոր Ուխտի տապանակի՝ Քրիստոսի Սուրբ Եկեղեցու: Հին Ուխտում այն հրեաների կողմից ամենահարգված ու սիրված հատուկ սրբություն էր՝ մի նվիրական արկղ, որի մեջ պահվում էր Տասը Պատվիրանների քարե տախտակները, Ահարոնի ծաղկյա գավազանը և մանանայով լի ոսկե սափորը: Տապանակը դրվում էր Սրբություն Սրբոցում, ուր անտեսանելիորեն ներկա էր Աստված: Սրբություն Սրբոցը՝ Ուխտի Տապանակով, խորհրդանիշն էր բուն երկնքի, ուր մտավ մեծ Քահանայապետը՝ Քրիստոս՝ Իր արյամբ մեզ համար հավիտենական փրկություն ապահովելով:

Աստվածաշնչում այսպես է նկարագրված տապանակի կառուցումը. «Բեսելիելը Տապանակը կառուցեց կարծր փայտից. երկուսուկես կանգուն էր դրա երկարությունը, մեկուկես կանգուն` լայնությունը, մեկուկես կանգուն` բարձրությունը: Այն ներսից ու դրսից պատեց ոսկով, դրա վրա շուրջանակի ոսկե պսակ շինեց: Չորս ոսկե օղակներ ձուլեց դրա չորս կողմերի համար. երկու օղակներ` մի կողմից, և երկու օղակներ` մյուս կողմից: Դրանք հագցրեց լծակներին: Լծակները շինեց կարծր փայտից և դրանք պատեց ոսկով: Լծակները Տապանակի կողքերից մտցրին օղակների մեջ, որպեսզի դրանցով բարձրացնեն այն: Տապանակի կափարիչը պատրաստեցին մաքուր ոսկուց. երկուսուկես կանգուն էր դրա երկարությունը, մեկուկես կանգուն` դրա լայնությունը: Կափարիչի երկու ծայրերի երկու քերովբեները պատրաստեց ոսկուց. կատարյալ մի գործ շինեց դրանք: Մի քերովբեն դրված էր կափարիչի մի ծայրին, իսկ մյուս քերովբեն` կափարիչի մյուս ծայրին: Երկու քերովբեները միաձույլ էին կափարիչի երկու ծայրերի հետ: Քերովբեները դեպի վեր էին տարածել իրենց թևերը և իրենց թևերով հովանի էին անում կափարիչի վրա: Կափարիչի վրա քերովբեների դեմքերն իրար դեմ դիմաց էին» (Ելք 37:1-9):

Ուխտի Տապանակը, որպես Աստծո իմանալի ներկայություն, անապատով ընթանալիս ղևտացի քահանաները տանում էին ժողովրդի առջևից: Ուխտի Տապանակի հետ կապված են բազմաթիվ հրաշքներ. Հորդանան գետի բաժանվելը երկու մասի՝ Իսրայելի ժողովրդի անցման համար, Տապանակի հետ միասին Երիքովի շուրջ 7 անգամ պտտվելուց հետո քաղաքի պարիսպների փլվելը: Պատերազմի ժամանակ, երբ Ուխտի Տապանակը գերվում է փղշտացիների կողմից, շուտով այն ետ են վերադարձնում աստվածառաք հարվածով:

Ուխտի Տապանակը անհետանում է բաբելոնյան գերության ժամանակ՝ հավանաբար ծածուկ տեղ պահվելով բարեպաշտ հրեաների կողմից:

Քանի որ Տապանակը Հին և Նոր Ուխտի հաստատությունն է նշանակում, ուստի տոնը նվիրված է Հին և Նոր Ուխտի հաստատության հիշատակին:

Տապանակը խորհրդանշում է

Քրիստոսի անապական Մարմինը, ինչպես նաև` առաջին հայրապետներին, մարգարեներին ու առաքյալներին:

Տապանակը հրեշտակների հետ է համեմատվում, քանի որ նրանք բնությամբ անապական են ու անմահ:

Տապանակի երկարությունը խորհրդանշում է հրեշտակների անմահ կյանքը, իսկ լայնությունը՝ նրանց իմաստությամբ աճելը իրենց էության մեջ:

Տապանակի ներսից ու դրսից ոսկով պատվելը նշանակում է, որ հրեշտակները աստվածատեսակ են ու մաքուր: Ներսից, որովհետև բնությամբ մաքուր են, իսկ դրսից` որովհետև օրըստօրե ավելանում է նրանց լուսափայլ իմաստությունը:

Տապանակի չորս օղերը և երկու լծակները նշանակում են, որ հրեշտակները քառանյութ աշխարհին են խնամածու, Աստծու երկու խնամածու զորությամբ` արարչական և արքունական, քանի որ նրանք և՛ բարերար են, և՛ պատժող: Տապանակում պահվող տախտակները նշանակում են, որ հրեշտակները բարին են վկայում պատվիրանները պահողների մասին:

Տապանակը նաև Սուրբ Աստվածածնին է խորհրդանշում: Նրա կարծր փայտը խորհրդանշում է Աստվածամոր անապական կուսությունը, ներսի ու դրսի ոսկին` հոգու և մարմնի մաքրությունը: Ներսի երկու տախտակները խորհրդանշում են հոգու և մարմնի միավորությունը խոսքով: Տապանակում պահվող մանանան Տիրոջ անապական Մարմինն է, գավազանը` այն, ինչը բխեց Հեսսեի արմատից, իսկ բուրվառը` անուշահոտության կրակը:

Տապանակը մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսն է, իսկ անփուտ փայտը` Նրա անապական Մարմինը: Ոսկին Աստվածությունն է խորհրդանշում, իսկ կարծր փայտը` Տիրոջ Մարմինը, որին մահը չկարողացավ ծամել: Եվ ինչպես Տապանակը կառուցվել էր ոսկուց ու փայտից և ամբողջական էր, այդպես էլ Խոսքը և Նրա անարատ Մարմինը մի Քրիստոս է` մի Տեր: Իսկ Տապանակի վրա դրված քավությունը հայտնում է, որ Տերը քավություն եղավ մեզ համար:

Տապանակը քառակուսի ձև ունի և անփուտ է, իսկ աստվածընկալ խաչը քառաթև է ու անապական, և խաչով եղավ մեր քավությունը:

Տապանակը Սուրբ Եկեղեցին է, որ մեղքերի գիջությունից չի փտում, այլ անապական վարքով ոսկեզարդված է երկու Կտակարաններով: Իսկ քերովբեները խորհրդանշում են երկնավորների սպասավորությունը Եկեղեցում:

Տապանակի չորս կողմերը նշանակում են, որ Քրիստոսի հավատը տարածվեց աշխարհի չորս կողմերում: Երկու լծակները երկու Կտակարաններն են, ինչպես նաև օրենքներն ու մարգարեությունները: Չորս քահանաները, ովքեր վերցնում էին Տապանակը` չորս ավետարանիչներն են, որ վերցրել էին Քրիստոսի մարդեղության խորհուրդը:

Լծակների ոսկով պատելը անբիծ հավատի խոստովանությունն է Հորը, Որդուն և Սուրբ Հոգուն` բոլոր պատվիրանների պահպանությամբ հանդերձ: Քավության սեղանը, որը Տապանակի վրա էր, խաչն է խորհրդանշում, որով Տերն ամենակատար քավությունը գործեց: Երկու քերովբեներն Աստծու երկու զորություններն են` արարչական և արքունական, իսկ մեկմեկու նայելը նշանակում է աշխարհի պատվելն ու պատուհասվելը:

Տապանակում պահվող ոսկյա սափորը` լի մանանայով, խորհրդանշում է Աստվածամորը, ով կուսությամբ կրեց երկնքից իջած Կենաց Հացը:

Այնտեղ պահվում է նաև ծաղկած գավազանը, որը խորհրդանշում է Քրիստոսական քահանայությունը: Երկու տախտակները խորհրդանշում են հոգին ու մարմինը, որոնց վրա Սուրբ Հոգով գրված են Աստծո պատգամները, որոնցից հինգը մարմնի հինգ զգայարաններն են և հինգը` հոգու զորությունները: Եվ գրված են ոչ թե թանաքով, այլ Հոգու շնորհով, սրտի վրա: Իսկ ոսկյա բուրվառը կանանց մեջ օրհնվածն է` Աստվածամայրը` լի Սուրբ Հոգով և Բարձրյալի զորությամբ: Ինչպես բուրվառն իր անուշ հոտով, այդպես էլ Տապանակը խորհրդանշում է Քրիստոսի Մարմնով գալը և Եկեղեցու փառքի երևումը:

Տապանակը հույժ մեծարվեց Աստծո կողմից և բոլորի վրա մեծ ահ էր սփռում: Քանզի ամպը, որը ցերեկը հովանի էր ժողովրդին, իսկ գիշերը սյունաձև բոց էր տալիս ու առաջնորդում նրանց, այնուհետև Տապանակի վրա էր նստում, որը դրված էր Սրբության Սրբոցում:

Տապանակը և նրանում եղող ամեն ինչ խորհրդանշում էր նաև Քրիստոսի առաջին գալուստը, իսկ աղբյուր դարձած վեմը, որը նաև խորհրդանիշն է հավիտենական կյանքի, խորհրդանշում է Տիրոջ Երկրորդ գալուստը:

 

Կազմեց Կարինե Սուգիկյանը

Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․