Հաճախ մարդիկ իրենց գաղափարներն ուրիշներին հաղորդելու և ավելի պարզ բացատրելու նպատակով առակներով են խոսում:
Առակը փոխաբերական իմաստ ունեցող պատմություն է, որը նպատակ ունի անուղղակի կերպով որևէ ճշմարտություն բացահայտել: Հնում «առակ» բառը նշանակել է նաև խրատ, իմաստություն։
Առակները ստիպում են ունկնդիրներին հետաքրքրվել, մտածել, խոկալ և ինքնուրույն եզրակացություններ անել:
Կայքի «Առակներ» բաժինը ներկայացնում է մարդկանց կյանքի տարբեր դրվագներ ու իրավիճակներ: Այս հոգեկերտիչ բարոյական պատմությունները օգնում են մարդուն բացահայտելու և հասկանալու Աստծո կամքը: Ավետարանական ու եկեղեցու ուսուցումների վրա խարսխված այս առակները, անկասկած, բարոյական անփոխարինելի ներդրում են մարդու հոգևոր աճի մեջ:
Աստվածային սեր, նախախնամություն, արդարություն և ամենակարողություն, աղոթք և պահեցողություն, «ես»-ի և մեղքի հաղթահարման բազում ուղիներ. ահա այս թեմաներն են արծարծված առակներում:
Անուրանալի է առակների ուժը, քանի որ հասարակ ժողովրդի մտքի վրա ավելի մեծ տպավորություն է գործում նյութական ձևի վերածված պատկերը, քան՝ վերացական գաղափարը:
Մարդ արարածը սիրում է սովորել օրինակով. ընդօրինակելը նրա համար ավելի հեշտ է, քան վերացական խրատը։
«Եվ ինչպես, երբ ծառն են տնկում, զգուշանում և պահպանում են, որ ամրանա և պտուղ տա, այդպես էլ պետք է խրատը լսել, մտապահել, որ պտղաբերի» (Սբ. Գրիգոր Տաթևացի):
Կազմեց Կարինե Սուգիկյանը
Կար չկար մի թագավոր: Մի անգամ նա ցանկացավ նկարի վրա պատկերված հանգստություն տեսնել և պարգև խոստացավ լավագույն նկարի համար: Շատ նկարիչներ փորձեցին այդպիսի նկար նկարել: Թագավորը բոլոր գործերը նայեց, բայց միայն երկուսն իսկապես նրան դուր եկան: Դրանցից լավագույնն էլ պիտի ընտրեր:
Մի նկարի վրա խաղաղ լիճ էր պատկերված: Դրա հայելանման մակերեսի վրա արտացոլվում էին շրջակա լեռները, կապույտ երկինքն ու ամպերը: Յուրաքանչյուրն, ով նայում էր այդ նկարին, .....
Ճամփաբաժանին երկու ճանապարհ հանդիպեցին՝ լայնն ու նեղը:
- Քեզ ամբողջովին աչքաթող ես արել, քարերով ու մացառներով ես լցվել,- սկսեց նեղ ճանապարհին նախատել լայնը,- քո ճամփորդները, մեկ էլ տեսար, քաղցից ու հոգնությունից կմեռնեն: Իսկ ես հարթ ու գեղեցիկ եմ: Ճամփեզրերիս սրճարաններ, ռեստորաններ ու տներ են՝ իրենց բոլոր հարմարություններով: Ապրիր և ուրախացիր...
- Ինչո՞ւ հանկարծ լռեցիր: Խոսքերիցդ ելնելով լավ ես ապրում,- զարմացավ նեղ ճանապարհը:
- Լավը .....
Թագավորը երկու որդի ուներ: Նրանք տարբեր բնավորությունների տեր էին, սակայն թագավորը երկուսին էլ սիրում էր:
Ժամանակի ընթացքում ավագ որդին որսորդությամբ տարվեց, իսկ կրտսերը՝ մոլախաղերով: Նրանց հետաքրքրությունները շուտով կրքի վերածվեցին: Ավագ որդին սկսեց անտեսել թագավորի կողմից իրեն հանձնարարված երկրի կառավարման պարտականությունները, իսկ կրտսերը տանուլ էր տալիս հոր փողերը:
Թագավորը բարկացավ ու նախարարներին հրամայեց ավագ որդուն թույլ .....
Մի անգամ մի վանական միանձնուհիների հանդիպեց ճանապարհին: Նրանց տեսնելով՝ թեքեց ճանապարհը:
Այդ ժամանակ մայրապետն ասաց նրան.
- Եթե դու կատարյալ վանական լինեիր, ապա մեզ նկատելով՝ կին չէիր տեսնի ի դեմս մեզ:
Ռուսերենից թարգմանությունը՝ Էմիլիա Ապիցարյանի
.....
Մի վանական իր վանական ծառայությանն էր գնում, երբ ճանապարհին նրան մի անառակ կին հանդիպեց ու ասաց.
- Փրկիր ինձ, Հա՛յր, ինչպես Քրիստոս փրկեց անառակ կնոջը:
Վանականը, հաշվի չառնելով, որ իրեն կարող են դատապարտել, բռնեց նրա ձեռքն ու ողջ քաղաքով անցավ: Մարդիկ տեսնում էին դա ու ասում.
- Վանականն անառակին կնության է առել:
Երբ կուսանոցին էին մոտենում, այդ կինը եկեղեցու մոտ լքված մի նորածնի տեսավ ու վերցրեց նրան: Մի տարի անց, երբ մարդիկ տեսնում էին .....
Դևը երեսուն տարի ընկել էր մի վանականի ետևից, որպեսզի գայթակղության մեջ գցի նրան, սակայն ոչ մի կերպ չէր հաջողվում դա անել: Վերջապես, երեսուն տարի անց նա գայթակղեցրեց նրան շնության մեղքով, ու վանականն անկում ապրեց: Իսկ դա վանականի համար նույնն է, թե իր բոլոր նախկին ջանքերը ջուրը գցի: Դևը եկավ անկյալի մոտ ու ասաց, որ նա այժմ հեռացել է Աստծուց ու սատանայի և մեղքի ստրուկն է դարձել:
- Այժմ դու իմն ես,- ասում էր դևը:
- Երբե՛ք, ես Աստծո ծառան եմ:
- Ինչպե՞ս .....
Մուրճը որոշեց տիեզերք թռչել:
- Ուրիշները թռչում են, ես ինչո՞վ եմ պակաս: Միաժամանակ աստղերն էլ երկնքին կամրացնեմ, որպեսզի այդքան հաճախակի չընկնեն:
Եվ հնարավոր է, որ թռչեր, բայց չգիտեր, թե ինչպես ժամանակ գտներ ու այնտեղ բարձրանար: Այդպես էլ անդադրում աշխատում էր ցերեկները, իսկ գիշերը պատուհանից նայում ընկնող աստղերին ու հառաչում.
- Է՜հ, որ այնտեղ լինեի…
Եվ զուր էր հառաչում: Նա երկրի վրա էլ շատ անհրաժեշտ էր…
Ռուսերենից թարգմանությունը՝ .....
Հայր Աղաթոնը, մինչ պատրաստվում էր մահվամբ փոխվելու, երեք օր բաց մնացին աչքերը, և բնավ չէր շարժում դրանք: Իսկ եղբայրները բոթեցին նրան և ասացին. «Որտե՞ղ ես արդյոք, հա՛յր Աղաթոն»: Իսկ նա նրանց ասաց. «Աստծո դատաստանի առաջ եմ ես, որդ յակնե՛ր»: Ասացին նրան. «Դո՞ւ էլ ես երկնչում այդ ժամից, հա՛յր»: Եվ նա նրանց ասաց. «Ես իմ կարողության չափով ջանացի պահել Աստծո պատվիրանները, սակայն, այնուամենայնիվ, մարդ եմ և չգիտեմ, թե իմ .....
Մի կույր ոստականական բաժանմունք մտավ՝ փաստաթղթերը ձևակերպելու համար: Նրան մի բարձրահասակ, հաղթանդամ ոստիկան ընդունեց՝ բարակ ձայնով:
Մեկ այլ կույր բժշկի մոտ գնաց, ով ցածրահասակ ու փոքրամարմին էր, սակայն բարձր ու կոպիտ ձայն ուներ:
Այնուհետև երկու կույրերը հանդիպեցին ու զրույցի բռնվեցին:
- Ինչպե՞ս են այդպիսի գաճաճների ոստիկանություն ընդունում,- զարմացավ առաջին կույրը,- լսել էի, որ ոստիկանությունում միայն բարձրահասակ և ուժեղ մարդիկ .....
Մի փոքրիկ տղա, ծնողների հետ անտառում զբոսնելիս, մի զուլալ առվակ տեսավ: Խմեց մաքուր ջրից, իսկ հետո սկսեց խաղ անել: Մի ճյուղ վերցրեց ու սկսեց ջուրը պղտորել: Առվակի հատակը հողոտ էր և այդ պատճառով էլ ավազը, ծառից թափված տերևներն ու այլ աղբը ջրի երես ելան: Երբեմնի վճիտ առվակն անպիտան դարձավ խմելու համար: Երեխան դադարեց խաղալ, ջրի մեջ նետեց ճյուղն ու վազեց մայրիկի մոտ:
Իսկ բարձրաբերձ լեռներում մեկ այլ տղա նույնպես փորձեց լեռնային առվակի հետ խաղալ: .....
Մի երիտասարդ որոշեց ժուժկալ կյանքով ապրել: Մի անգամ, ամաչելով իր սկզբունքների մասին բացահայտ խոսելուց, ծիծաղելի իրավիճակում հայտնվեց: Այն հարցին, թե ամուսնացած է արդյոք, մի քիչ ստելու գայթակղությանը ենթարկվեց՝ կարծելով, թե հարցերը դրանով կսահմանափակվեն.
- Այո, ամուսնացած եմ:
- Իսկ ի՞նչ է Ձեր կնոջ անունը,- շարունակեցին հարցնել:
Երիտասարդը կրկին ստիպված եղավ ստել:
- Իսկ երեխաներ ունե՞ք,- հետևեց հաջորդ հարցը:
Եվ քանի որ երիտասարդն սկսել .....
Մի անգամ մի վանական որոշեց լքել վանքի պատերը, բայց նույն գիշերն էլ երազ տեսավ: Երազում կանգնել էր մի դարպասի առջև, որի աջ և ձախ կողմերով երկու ճանապարհ էր անցնում և երկուսն էլ դեպի անտառ էին տանում: Վանականը մտածմունքի մեջ ընկավ, թե որ ճանապարհով գնա և մոտակայքում մի ծեր վանականի տեսնելով` հարցրեց.
- Արժանապատիվ Հայր, եթե գիտես, ցույց տուր ինձ, թե այս երկու ճանապարհներից որն է ավելի լավն ու հարմարը:
Ծերունին պատասխանեց.
- Իհարկե քեզ ճշմարիտ .....
Երկու գյուղացի դաշտում աշխատեցին մինչև կեսօրվա տապը: Մեկն առաջարկեց մյուսին գետի մոտ իջնել ու լողալ: Ճանապարհին խոսում էին այն մասին, թե որքան լավ է, որ գետը մոտ է իրենց: Այսպես խոսելով հասան ափին ու շորերը հանելով՝ միասին ջուրը ցատկեցին: Երբ դուրս լողացին ջրից՝ մի գյուղացին մյուսին ասաց.
- Գետի մասին մեր խոսակցությունն այդպես էլ չավարտեցինք:
- Հիմա դա ի՞նչ նշանակություն ունի: Գետի մասին խոսելու փոխարեն ավելի լավ է լողանք,- պատասխանեց .....
Մի դյուցազուն էր դաշտի միջով ընթանում: Սաղավարտ, զրահ, վահան, նիզակ, գուրզ, թուրն էլ պատյանում դրած… Դիմացից մի ծեր վանական էր ընդառաջ գալիս: Մաշված թասակը գլխին, հագին՝ կարկատած կապա, ձեռքին էլ՝ համրիչ:
- Ողջո՛ւյն քեզ, ազնի՛վ Հայր:
- Դու էլ ողջ եղիր, որդյա՛կ: Դեպի ո՞ւր ես ուղևորվում:
- Ռազմի դաշտ: Իսկ դո՞ւ:
- Իսկ ես արդեն իսկ պատերազմի մեջ եմ: Քո պես կարիք չունեմ այն փնտրելու:
Երկու դյուցազուններն ըմբռնումով միմյանց նայեցին: Եվ շտապեցին .....
Երկու ծեր վանական էր ապրում մի խցում և նրանց միջև երբեք որևէ դժգոհություն չէր առաջացել: Սա տեսնելով՝ մեկը մյուսին ասաց.
- Եկ մենք էլ գոնե մի անգամ գժտվենք, ինչպես մարդիկ են անում:
Մյուսը պատասխանեց.
- Նույնիսկ չգիտեմ էլ, թե վեճն ինչպես է առաջանում:
Առաջինն ասաց.
- Մեր առջև մի կավե կճուճ կդնեմ ու կասեմ. «Իմն է», իսկ դու ասա. «Ոչ, քոնը չէ, իմն է»: Դրանից վեճ կծնվի, վեճից էլ՝ կռիվ:
Այսպես պայմանավորվեցին ու կճուճն իրենց առջև դրին: .....
