Հաճախ մարդիկ իրենց գաղափարներն ուրիշներին հաղորդելու և ավելի պարզ բացատրելու նպատակով առակներով են խոսում:
Առակը փոխաբերական իմաստ ունեցող պատմություն է, որը նպատակ ունի անուղղակի կերպով որևէ ճշմարտություն բացահայտել: Հնում «առակ» բառը նշանակել է նաև խրատ, իմաստություն։
Առակները ստիպում են ունկնդիրներին հետաքրքրվել, մտածել, խոկալ և ինքնուրույն եզրակացություններ անել:
Կայքի «Առակներ» բաժինը ներկայացնում է մարդկանց կյանքի տարբեր դրվագներ ու իրավիճակներ: Այս հոգեկերտիչ բարոյական պատմությունները օգնում են մարդուն բացահայտելու և հասկանալու Աստծո կամքը: Ավետարանական ու եկեղեցու ուսուցումների վրա խարսխված այս առակները, անկասկած, բարոյական անփոխարինելի ներդրում են մարդու հոգևոր աճի մեջ:
Աստվածային սեր, նախախնամություն, արդարություն և ամենակարողություն, աղոթք և պահեցողություն, «ես»-ի և մեղքի հաղթահարման բազում ուղիներ. ահա այս թեմաներն են արծարծված առակներում:
Անուրանալի է առակների ուժը, քանի որ հասարակ ժողովրդի մտքի վրա ավելի մեծ տպավորություն է գործում նյութական ձևի վերածված պատկերը, քան՝ վերացական գաղափարը:
Մարդ արարածը սիրում է սովորել օրինակով. ընդօրինակելը նրա համար ավելի հեշտ է, քան վերացական խրատը։
«Եվ ինչպես, երբ ծառն են տնկում, զգուշանում և պահպանում են, որ ամրանա և պտուղ տա, այդպես էլ պետք է խրատը լսել, մտապահել, որ պտղաբերի» (Սբ. Գրիգոր Տաթևացի):
Կազմեց Կարինե Սուգիկյանը
Ոմն եղբայր հարցրեց հայր Մովսեսին և ասաց. «Ի՞նչ պետք է անի մարդ, երբ փորձություններ են գալիս նրա վրա, կամ երբ թշնամին իր խորհուրդներն է բերում նրա մտքում»: Ծերը նրան ասաց. «Պետք է ընկնել Աստծո առջև և լաց լինել, որպեսզի օգնի և փրկի իրեն: Եթե այս անի, արագորեն հանգիստ կգտնի, եթե զղջումով և իմաստությամբ աղոթի, ինչպես որ գրված է. «Չվախեցա ես նրանց բյուրավոր զորքերից» (Սաղմ. Գ 7), նաև` «Ինձ ի՞նչ կանի մարդը, քա նի որ դու ինձ հետ ես, .....
Կրոնավորներից մեկը խնդրեց եպիսկոպոսին՝ մենակյաց Թեոփիլոսին, մեկնել առաքյալի խոսքը, որ ասում է. «Գնե՛ք ժամանակը, քանզի օրերը չար են» (Եփես. Ե 16): Ծերն ասաց. «Բնութագրումն իսկ (օրերը չար են) բացահայտում է այդ խոսքի զորությունն ու օգտակարությունը: Հիրավի դա այսպես է. հասավ քեզ վրա արհամարհանքների ժամանակը` գնի՛ր ժամանակը պատկառանքով, խոնարհությամբ և երկայնամտությամբ, և շահ կլինի քո հոգուն: Դարձյալ. հասավ անարգության ժամանակը, .....
Հայր Պողոս Պարզամիտն ասաց. «Իմ աշակերտն ընկավ մեղքերի մեջ և դրանց մեջ էլ մեռավ: Ես Տիրոջն աղաչեցի ցույց տալ նրան, և ահա տեսա նրան անլույս խավարի մեջ և անշարժ` ինչպես քար, և հիշեցի Տիրոջ խոսքը, որ ասում է. «Կապե՛ք դրա ձեռքերն ու ոտքերը» (Մատթ. ԻԲ, 13): Եվ ուշքի եկա, իմ ծերությունը տվեցի պահքերի ու արտասուքների և բարեխոս բռնեցի սուրբ Աստվածածնին: Եվ երևաց ինձ սուրբ Կույսը և ասաց. «Մի՛ տրտմիր, ես նրան ուղարկեցի քո առջև»: Եվ աշակերտս .....
Ոմն եղբայր գնաց Եգիպտոս՝ վուշ գնելու, և գնեց այն մի այրի կնոջից. և երբ այն այրին վուշը տալիս էր եղբորը, հոգոց հանեց և ասաց նրան. «Աստվա՛ծ ուղարկեց քեզ, եղբա՛յր, կերակրելու իմ որբերին»: Երբ եղբայրը լսեց այս, ուրախացավ և վուշի գնի կրկնակին տվեց, և գոհացավ Աստծուց՝ որբերին իրեն հայտնելու համար, որոնց՝ իբրև կարոտյալ եղբայրների, արժանացավ տալու անհրաժեշտը:
«Սուրբ հայրերի վարքն ու կենցաղավարությունը» գրքից, Հատոր Ա, Էջմիածին .....
Հարցրին ծերին, թե լա՞վ բան է օտարությունը: Պատասխանեց. «Այո՛, լավ է. ահավասիկ մի եկեղեցում սեր էին ճաշակում եղբայրները (ագապե), և այնտեղ մի օտար կար, որին դուրս հանեցին, սակայն խղճմտանք զգալով՝ դարձյալ ետ կանչեցին և այնուհետև նրան հարցրին. «Ի՞նչ ապրումներ ունեցար հեռանալիս և վերադառնալիս»: Եվ նա ասաց. «Ես ինձ շուն եմ համարում. եթե վռնդում են, գնում եմ, և երբ կանչում են, գալիս եմ»: Եվ եղբայրներն ազդվեցին նրա խոնարհությունից»:
«Սուրբ .....
Ոմն եղբայր հարցրեց հայր Պիմենին և ասաց նրան. «Հա՛յր, ինձ խո՛սք ասա»: Ծերը նրան ասաց. «Քանի դեռ հուրը բորբոքվում է կաթսայի տակ, նրան չեն կարող մոտենալ ճանճեր, մժեղներ կամ ինչ որ սողուն, իսկ երբ հովանա, այնժամ հավաքված ճանճերն ու մնացածները կլցվեն մեջը: Այսպես էլ կրոնավորն է. քանի դեռ աստվածային գործերի ջերմությունն ունի իր սրտում, թշնամին չի կարող նրան տապալել, իսկ երբ այն պակասի հոգուց, զանազան ախտեր կտիրեն, և կկորի մարդը: Դրա .....
Աբբա Հովհաննեսը հարցրեց աբբա Սիսոյին և ասաց. «Քանի՞ տարի է անհրաժեշտ, որպեսզի մարդը ազատվի ախտերից»: Ծերն ասաց նրան. «Տարինե՞րն ես ուզում իմանալ»: «Այո՛»,– ասաց աբբա Հովհաննեսը: Ծերն ասաց. «Երբ քեզ վրա ախտեր գան, իսկույն կտրի՛րհեռացրո՛ւ քեզանից, որպեսզի երկար մնալով քո մեջ` կորստյան չտանեն քեզ»: Ասաց դարձյալ. «Վա՜յ այն մարդուն, որի անունն ավելի է, քան գործը»:
«Սուրբ հայրերի վարքն ու կենցաղավարությունը» .....
Հայր Իսիդորեն ասաց. «Սրբերի իմաստությունն ա՛յս է, որ ճանաչեն Աստծո կամքը: Մարդ ամեն ինչ հաղթահարում է իր համբերությամբ, որովհետև հնազանդվում է ճշմարտությանը, և որովհետև մարդը Աստծո պատկերն է: Դրա համար էլ դիվական է իր կամքին հետևելը և իր հաճույքների մասին խորհելը, չհնազանդվելն ու չհետևելը Աստծո օրենքներին: Արդ, հիմա՛ է Աստծուն ծառայելու ժամանակը, և ահա՛ փրկության օրը, երբ վշտեր կան: Եվ ովքեր օրենքներով են ընթանում և համբերությամբ` .....
Աբբա Կրոնիոսը պատմեց մեզ և ասաց. «Իմ վարդապետից փախա և գնացի հասա այնտեղ, ուր նստում էին Մակարիոսը և սուրբ Անտոնի աշակերտ Մանգիսը: Այնտեղ հանդիպեցի նաև Եվագրոս մենակյացին, եկավ նաև Պաքմոն անունով մեկը, որը լեռան մյուս կողմում էր նստում և յոթանասուն տարեկան էր: Այդ ժամանակ եկավ մի ծեր, ընկավ ծերերի ոտքերը և ասաց. «Դառնության դևն ինձ հարվածեց և ինձ նեղում է կանանց ցանկությամբ. այսպես մահու չափ նեղում է ինձ գիշեր ու ցերեկ»: .....
Տագնապած և վհատված աշակերտը հարցնում է վանահորը.
- Հա՛յր Սուրբ, արդեն վեց անգամ սայթաքեցի և մեղքի մեջ ընկա, ի՞նչ է լինելու իմ վերջը…
Վանահայրը ձեռնափայտով հողի վրա հերթով թվերն է գրում՝ մեկից մինչև վեցը, այնուհետև հարցնում.
- Իսկ սրանից հետո ո՞ր թիվն է հաջորդում:
Աշակերտը պատասխանում է.
- Հաջորդում է յոթ թիվը:
Վանահայրն ասում է.
- Ուրեմն, ինչպես թվերն են անվերջ միմյանց հաջորդում, քանի անգամ ընկնես, վե՛ր կաց և ապաշխարությամբ .....
Հայր Իսիդորոս քահանայի մասին ասում էին, թե նրա մոտ եկավ մի եղբայր և հրավիրեց նրան սիրո ճաշի: Ծերը չկամեցավ գնալ, այլ ասաց նրան. «Ադամը կերակուրից հաղթվեց և ընկավ դրախտից»: Եղբայն ասաց. «Դու և՞ս երկնչում ես կերակուրներից և խցից ելնելուց, հա՛յր»: Ծերը նրան ասաց. «Ինչո՞ւ չվախենամ, որդյա՛կ, մի՞թե դևը որպես մռնչացող առյուծ չի շրջում և փնտրում, թե ո՛ւմ կուլ տա և կորստյան մատնի»: Եվ բազմիցս ասում էր. «Եթե մեկն իրեն տա ճաշկերույթների .....
Պատմեց հայր Մակարիոսը, թե. «Մի անգամ անապատում քայլում էի, երբ մարդու մի չորացած գանգ գտա և նստելով նրա մոտ՝ հարցրի նրան. «Ո՞վ ես դու»: Իսկ նա պատասխանեց ինձ և ասաց. «Ես հեթանոսների կուռքերի քահանայապետն էի, իսկ դու հոգևոր հայր Մակարիոսն ես: Երբ դու աղոթում ես հոգիների համար, որ դժոխքում են, նրանք փոքրինչ հանգիստ և մխիթարություն են առնում»: Ես նրան հարցրի. «Ինչպիսի՞ն է այդ մխիթարությունը և իսկ ինչպիսի՞ն են տանջանքները»: .....
Ծերն ասաց. «Եթե մեկը կամենում է հանդարտվել, պետք է կա՛մ անապատում բնակվի, կա՛մ բազում եղբայրների միաբանության մեջ, որովհետև եթե որևէ բնակավայրին մոտ բնակվի, բազում հոգսեր ու խռովքներ կպատահեն նրան: Եվ եթե մեկն այնտեղ հյուր գա, ակամա ստիպված կլինի ընդունել նրան, քանզի չկա մեկ այլ տեղ, որտեղ նա կարող է հանգստանալ: Իսկ եթե այդ տեղն ընդարձակ լինի, թեկուզ և չընդունի նրան, միտքը չի դատապարտի նրան, քանզի մեկ այլ տեղ կարող է հանգիստ գտնել նա: Այսպես .....
Ոմն եղբայր եկավ հայր Եղիա մենակյացի մոտ, որ բնակվում էր սուրբ Սաբբայի այրում, և ասաց նրան. «Կյանքի խոսք ասա՛ ինձ, ով հա՛յր»: Ծերը նրան ասաց. «Մեր հայրերի օրոք այս երեք առաքինություններն էին փայլում. անընչություն, անմեղություն և պահեցողություն: Այժմ կրոնավորներին տիրել են ագահությունը, որկրամոլությունն ու լիրբ հանդգնությունը: Արդ, սրանցից որը կկամենաս, այն էլ վերցրու քեզ համար»:
«Սուրբ հայրերի վարքն ու կենցաղավարությունը» .....
Հայր Պաքմեոսը մի մեռել տեսավ, որին տանում էին թաղելու, իսկ նրա կողքից երկու հրեշտակներ էին ընթանում: Սա խնդրեց Տիրոջից, որ հրեշտակներն իր մոտ գան. և եկան: Հարցրեց. «Ինչո՞ւ եք մեռելի հետ գնում»: Եվ նրանք ասացին. «Ես ուրբաթի հրեշտակն եմ, իսկ սա` չորեքշաբթիի, մեռյալը երբեք չլուծարեց այդ օրերի պահքը, մենք պատվում ենք սրան` մարմինը գերեզմանին հանձնելով, իսկ հոգին հանում ենք Աստծո մոտ` լի ուրախությամբ և աներկյուղ` դևերի պատերազմներից»:
«Սուրբ .....
