Հաճախ մարդիկ իրենց գաղափարներն ուրիշներին հաղորդելու և ավելի պարզ բացատրելու նպատակով առակներով են խոսում:
Առակը փոխաբերական իմաստ ունեցող պատմություն է, որը նպատակ ունի անուղղակի կերպով որևէ ճշմարտություն բացահայտել: Հնում «առակ» բառը նշանակել է նաև խրատ, իմաստություն։
Առակները ստիպում են ունկնդիրներին հետաքրքրվել, մտածել, խոկալ և ինքնուրույն եզրակացություններ անել:
Կայքի «Առակներ» բաժինը ներկայացնում է մարդկանց կյանքի տարբեր դրվագներ ու իրավիճակներ: Այս հոգեկերտիչ բարոյական պատմությունները օգնում են մարդուն բացահայտելու և հասկանալու Աստծո կամքը: Ավետարանական ու եկեղեցու ուսուցումների վրա խարսխված այս առակները, անկասկած, բարոյական անփոխարինելի ներդրում են մարդու հոգևոր աճի մեջ:
Աստվածային սեր, նախախնամություն, արդարություն և ամենակարողություն, աղոթք և պահեցողություն, «ես»-ի և մեղքի հաղթահարման բազում ուղիներ. ահա այս թեմաներն են արծարծված առակներում:
Անուրանալի է առակների ուժը, քանի որ հասարակ ժողովրդի մտքի վրա ավելի մեծ տպավորություն է գործում նյութական ձևի վերածված պատկերը, քան՝ վերացական գաղափարը:
Մարդ արարածը սիրում է սովորել օրինակով. ընդօրինակելը նրա համար ավելի հեշտ է, քան վերացական խրատը։
«Եվ ինչպես, երբ ծառն են տնկում, զգուշանում և պահպանում են, որ ամրանա և պտուղ տա, այդպես էլ պետք է խրատը լսել, մտապահել, որ պտղաբերի» (Սբ. Գրիգոր Տաթևացի):
Կազմեց Կարինե Սուգիկյանը
Մի եգիպտացի մենակյաց կար Կոստանդնուպոլսում` երանելի Թեոդոս փոքրի օրոք, որը բնակվում էր մերձակա անապատի մի փոքրիկ խցում: Մի անգամ թագավորն այնտեղով անցնելիս, թողեց հեծելազորը և թագը թաքցնելով` մենակ մոտեցավ մենակյացի դռանը և բախեց այն: Նա բացեց դուռը և ճանաչեց, որ թագավորն է և լուռ մնաց, ընդունեց նրան որպես մի զինվորի, և աղոթելուց հետո նստեցին: Եվ թագավորը սկսեց հարցուփորձ անել, թե ինչպես են եգիպտացի հայրերը, և նա պատասխանեց. «Բոլորն .....
Հայր Պետրոսն ասաց. «Իմ ծերին հարցրի մի անգամ, թե ո՞վ է Աստծո ծառա: Եվ նա ասաց. «Եթե մարդ թեկուզ մեկ ախտի ծառա է, նա Աստծո ծառա չէ, այլ այն ախտի ծառան է, որով բռնված է: Եվ քանի դեռ նա այդ ախտի մեջ է, չի կարող ուսուցանել, քանզի ամոթ է նրան սովորել կամ սովորեցնել` նախքան ախտից ազատվելը, կամ թե՝ ուրիշների համար աղոթել, քանզի ինչպե՞ս նա ուրիշների համար ազատություն խնդրի, երբ ինքը ծառա է: Ուստի՝ նա ո՛չ ծառա է, ո՛չ էլ Աստծո սիրելի, որպեսզի Աստծուց որևէ .....
Եկան ոմանք հայր Փիլիկիոսի մոտ, որոնց հետ կային նաև աշխարհականներ, և խնդրեցին ծերին, որ խոսք ասի իրենց, իսկ ծերը լուռ էր: Եվ երբ շատ երկար աղաչեցին նրան, ասաց. «Խո՞սք եք ուզում լսել»: Ասացին նրան. «Այո՛, հա՛յր»: Ծերն ասաց. «Արդ այլևս խոսք չկա: Նախկինում, երբ եղբայրները հարցնում էին ծերերին, անում էին` ինչ նրանք ասում էին, և Աստված էր առաջնորդում նրանց, թե ինչ խոսեն: Իսկ հիմա, որ հարցնում են և չեն անում` ինչ որ լսում են, Աստված .....
Ոմն ծեր բնակվում էր ասորիների երկրում` Անտիոքի սահմաններին մոտ: Նա մի աշակերտ ուներ, որ հապճեպ դատում էր ամեն մեկին: Եվ եթե տեսնում էր մեկին մեղքի մեջ, անհապաղ դատում էր նրան: Ծերը բազում անգամ խրատում էր նրան, օրենք էր դնում և ասում. «Զգո՛ւյշ եղիր, որդյա՛կ, քանզի այդ մոլուցքով կկորցնես քո անձը, քանի որ ոչ ոք չգիտի մարդուն, այլ միայն նրա մեջ եղող հոգին: Որովհետև շատերը բազմաթիվ չարիքներ գործեցին մարդկանց առաջ և ծածուկ ապաշխարեցին Աստծո .....
Իսիդորոս Երանելին, գնալով սուրբ Անտոնիոսի մոտ, նրանից լսեց հետևյալ պատմությունը. «Պոտամինեա անունով մի գեղեցիկ մանկամարդ կին Մաքսիմիանոս Հալածիչի ժամանակներում անառակներից մեկի աղախինն էր, և ժամանակ առ ժամանակ նրա տերը ուզում էր գայթակղել նրան, բայց չկարողացավ: Իսկ հետո բարկանալով` նրան` որպես քրիստոնյայի և նրանց չաստվածներին հայհոյողի, մատնեց դատավորի ձեռքը, որն այդ ժամանակ Ալեքսանդրիա քաղաքում էր: Եվ բազում գանձեր խոստանալով .....
Մի երիտասարդ խորհում էր ելնել աշխարհից և միանձնանալ, և բազում անգամ ելավ, որ գնա վանք, սակայն խորհուրդները նրան արգելեցին, քանզի խիստ մեծահարուստ էր: Մի անգամ էլ, երբ դարձյալ կամենում էր գնալ, դևերն ու իր խորհուրդները շրջապատեցին նրան և ամեն հնարներով ջանացին ետ դարձնել նրան: Երբ տեսավ, որ հաղթվում է դրանցից, ամբողջովին մերկացավ և դեն նետեց իր զգեստները և այդպես մերկ գնաց վանք: Իսկ Տերը հայտնեց վանահորն ու ասաց. «Շտապ դո՛ւրս եկ և նե՛րս .....
Մի մեծն ծերի աշակերտ պոռնկության պատերազմի մեջ էր: Եվ ծերը, տեսնելով նրա տքնանքը, ասաց նրան. «Կամենո՞ւմ ես, որ աղաչեմ Աստծուն՝ թեթևացնի պատերազմդ»: Եվ նա ասաց. «Հայր, թեև տքնում եմ, սակայն դրա պտուղը տեսնում եմ իմ մեջ: Միայն ա՛յս պաղատիր քո աղոթքներում, հա՛յր, որ զորություն տա ինձ, և ես համբերեմ»: Հայրը նրան ասաց. «Այսօր իմացա, որ առաջադիմել ես և ինձանից կանցնես»:
«Սուրբ հայրերի վարքն ու կենցաղավարությունը» գրքից, .....
Հայր Սերապիոնը պատմեց, թե. «Երբ երիտասարդ էի և հայր Թեովնայի մոտ էի, հաց ուտելիս մի պաքսիմատ էի դնում ծոցս և գաղտնի ուտում: Օրերից մի օր ոմն ծեր եկավ իմ վարդապետի մոտ՝ հոգևոր օգտի համար: Այլևայլ բաների շարքում իմ վարդապետը հիշեց նաև այս, թե ոչ մի բանի վրա Աստված այնպես չի բարկանում, ինչպես այն բանի վրա, երբ մեկն իր հոգևոր հորից որևէ բան է ծածկում: Երբ ես լսեցի այս, խռովք ապրեցի, հանեցի պաքսիմատը ծոցիցս և նրա ոտքերն ընկնելով` լացով խոստովանեցի, .....
Երկու արյունակից եղբայրներ` աշխարհից հրաժարված, գնացին Նիտրիա լեռը՝ ոմն ծերի մոտ: Սրանց երկուսին էլ Աստված տվեց զղջման և արտասուքի շնորհը: Մի օր ծերը երազում տեսավ, որ երկու եղբայրներն էլ՝ յուրաքանչյուրն առանձին, աղոթքի մեջ էին և արտասուքներով թրջում էին իրենց մագաղաթները. մեկի գիրը հեշտությամբ ջնջվում էր, իսկ մյուսինը` տքնությամբ, քանզի պինդ թանաքի պես էր: Եվ ծերն աղաչեց Աստծուն մեկնել երազը: Եվ հրեշտակը գալով` նրան ասաց. .....
Հայր Նեղոսն ասաց. «Թշնամու նետերից չի խոցոտվի այն ծերը, ով հանդարտվում է խցում, իսկ նա, ով շատերի հետ է շփվում, հաճախակի կխոցոտվի: Տրտմտությունն ու սրտմտությունը եթե սանձվեն, ցանկությունը կմարի, և եթե համառոտ ասեմ՝ բոլոր ախտերը կնվազեն: Եվ ժամանակի ընթացքում բնությունը կվարժվի բարուն, ախտերը կմոռացվեն, առաքինությունները կաճեն, մեղքերը կհեռանան նրանցից, ովքեր մեկուսանում են»: Դարձյալ ասաց. «Հանդարտվելն այն առումով է բարի, .....
Հայր Մովսեսն ասաց. «Առանց ջանադրության, խոնարհության և անդադար աղոթքների մարդն անկարող է ընդունել Քրիստոսին»: Դարձյալ ասաց նույն ծերը. «Ինչ էլ որ մարդ անցկացնի իր մտքով` երկնքից մինչ երկիր, ինչ էլ որ ամբարի` ունայն է: Ով միշտ փութաջան է Աստծուն հիշելու մեջ, այդպիսին գտնվում է ճշմարտության մեջ»: Նույն հայրն ասաց դարձյալ. «Ով մերձ է Քրիստոսին և Նրանով է խորհում՝ բարին է գործում, իսկ եթե ոչ` իր սենյակ ներս կթողնի կռիվ ու պայքար»:
«Սուրբ .....
Ծերի մահվանից մի քանի տարի անց նրա աշակերտը՝ հայր Մեֆոդին, տեսիլքում տեսնում է նրան ու հարցնում.
- Ինչպե՞ս ես, հա՛յր, որտե՞ղ ես գտնվում:
Նա պատասխանում է.
- Լավ եմ, փրկվեցի, բայց ինչպե՞ս: Մեծ դժվարությամբ, որովհետև իմ ծերի հանձնարարությունները չէի կատարում: Երբ մահացա, հրեշտակը խստորեն հարցրեց. «Որևէ բարի գործ ունե՞ս: Ի՞նչ ես արել»: Եվ ես պատասխանեցի. «Ոչ մի բարի գործ չունեմ, միայն մեղքեր են՝ ծերիս հանձնարարությունները չկատարելու .....
Սկիտեում մի մենակյաց կար, որ գոմեշների հետ խոտ էր ճարակում վայրի անասունների պես և աղոթում էր առ Աստված ու ասում. «Տե՛ր, ցո՛ւյց տուր ինձ, թե ինչով եմ պակաս»: Ձայն եկավ առ նա, որ ասաց. «Գնա՛ եղբայրների այսինչ անունով վանքը, և ինչոր հրամայեն քեզ՝ կանես»: Եվ գնաց, բնակվեց այնտեղ, սակայն ոչ մի սպասավորություն չէր կարողանում անել եղբայրներին: Ոմանք ասում էին. «Դո՛ւ, հիմա՛ր, արա՛ այս բանը», ուրիշներն ասում էին. «Ասա՛ այս .....
Մեկ այլ ծեր բնակվում էր Պերգամոսի միաբանությունում, և այն վանքում սրբակրոն վարքով մեծամեծ հայրեր կային: Սրանք ուզում էին ծերին վանահայր կարգել: Իսկ ծերն աղաչեց և ասաց. «Թողությո՛ւն տվեք, եղբայրնե՛ր, կամենում եմ իմ մեղքերը սգալ. բավականաչափ ուժ չունեմ այլ անձանց մասին հոգալու: Այդ գործը մեծ հայրերինն է և աստվածակիրներինը, ինչպիսիք էին աբբա Անտոնիոսը և Պաքմիոսը, ինչպես նաև սրբակրոն Թեոդորոսը, Թեոդոսը և Սաբան, որոնք վանահայրեր .....
Հայր Պիմենն ասաց. «Եթե Հովհաննես Կարճիկի մոտ էր գնում որևէ եղբայր, նա գործով էր ցուցաբերում նրա հանդեպ առաքյալի սերը, որ ասում է՝ սերը երկայնամիտ է և քաղցր (Ա Կորնթ. ԺԳ 4), քանզի ավելի մեծ սեր ոչ ոք չունի, քան այն, որ մեկն իր կյանքը տա իր բարեկամների համար (Հովհ. 15 13), և այն, որ իր մասին չար խոսք լսի, փոխարենը ինքը չար խոսք չասի: Եվ դարձյալ այն, որ եթե ինչոր բանից զրկվի, փոխարենը չզրկի»:
«Սուրբ հայրերի վարքն ու կենցաղավարությունը» .....
