Հաճախ մարդիկ իրենց գաղափարներն ուրիշներին հաղորդելու և ավելի պարզ բացատրելու նպատակով առակներով են խոսում:
Առակը փոխաբերական իմաստ ունեցող պատմություն է, որը նպատակ ունի անուղղակի կերպով որևէ ճշմարտություն բացահայտել: Հնում «առակ» բառը նշանակել է նաև խրատ, իմաստություն։
Առակները ստիպում են ունկնդիրներին հետաքրքրվել, մտածել, խոկալ և ինքնուրույն եզրակացություններ անել:
Կայքի «Առակներ» բաժինը ներկայացնում է մարդկանց կյանքի տարբեր դրվագներ ու իրավիճակներ: Այս հոգեկերտիչ բարոյական պատմությունները օգնում են մարդուն բացահայտելու և հասկանալու Աստծո կամքը: Ավետարանական ու եկեղեցու ուսուցումների վրա խարսխված այս առակները, անկասկած, բարոյական անփոխարինելի ներդրում են մարդու հոգևոր աճի մեջ:
Աստվածային սեր, նախախնամություն, արդարություն և ամենակարողություն, աղոթք և պահեցողություն, «ես»-ի և մեղքի հաղթահարման բազում ուղիներ. ահա այս թեմաներն են արծարծված առակներում:
Անուրանալի է առակների ուժը, քանի որ հասարակ ժողովրդի մտքի վրա ավելի մեծ տպավորություն է գործում նյութական ձևի վերածված պատկերը, քան՝ վերացական գաղափարը:
Մարդ արարածը սիրում է սովորել օրինակով. ընդօրինակելը նրա համար ավելի հեշտ է, քան վերացական խրատը։
«Եվ ինչպես, երբ ծառն են տնկում, զգուշանում և պահպանում են, որ ամրանա և պտուղ տա, այդպես էլ պետք է խրատը լսել, մտապահել, որ պտղաբերի» (Սբ. Գրիգոր Տաթևացի):
Կազմեց Կարինե Սուգիկյանը
Տերը երկու հանձնակատար հրեշտակ ուներ: Նրանցից մեկն անդադար ճամփորդում էր երկրի ու երկնքի միջև: Իսկ մյուսը ողջ ժամանակ նստած էր ամպի վրա ու մտածում էր, թե իր ընկերն ինչու է այդքան ճամփորդում:
Եվ ահա մի օր էլ նստած հրեշտակը մյուսին հարցրեց.
- Ասա՛ ինձ, իմ եղբայրակից հրեշտակ, այդ ի՞նչ աշխատանքով ես զբաղված ողջ ժամանակ:
- Ես բոլոր «Խնդրում եմ Քեզ, Տե՛ր Աստված»-ներն եմ մարդկանցից հավաքում ու Աստծուն տանում: Իսկ թույլ տուր հարցնել, թե քո՛ .....
Եգիպտոսում մի անապատական վանական էր ապրում: Եվ ահա այն դևը, որ տարիներ շարունակ հալածում էր նրան, խոստացավ, որ այլևս ոչ մի գայթակղությամբ նրան չի տանջի, եթե իր առաջարկած երեք մեղքերից մեկը գործի: Եվ հետևյալ մեղքերն առաջարկեց՝ սպանություն, շնություն և հարբեցողություն:
- Այս մեղքերից մեկնումեկը գործիր,- ասում էր նա,- կամ մարդ սպանիր, կամ շնացիր, կամ էլ մեկ անգամ հարբիր և հետո խաղաղություն կվայելես ու ես այլևս չեմ գայթակղեցնի քեզ դրանից հետո:
Անապատականն .....
Ցորենի հատիկը հողի մեջ գցեցին:
- Ի՞նչ եք անում: Ինչո՞ւ եք ինձ խավարը նետում ու հողով ծածկում,- բղավեց նա:
- Այդպես է պետք,- պատասխանեց մարդը:
- Բայց ես ուզում եմ ապրե՜լ: Հավիտյա՜ն:
- Իսկ դու չես էլ մեռնի: Ընդհակառակը, ավելի մեծ փառքով կենդանություն կառնես: Եվ դեռ կուրախանաս քո երջանկությամբ:
- Մի՞թե դա հնարավոր է:
- Այն էլ ինչպե՜ս: Առաջին տարին չէ, որ ցանում եմ:
Մարդն իր աշխատանքը վերջացրեց: Նստեց արտի եզրին՝ հանգստանալու: Նայեց գետնին, .....
Մեծահարուստը շտապում է մի քահանայի տուն, և տեսնում աթոռին նստած զառամյալ մի ծերունու, ով կարողանում է հենափայտով մի կերպ քայլել: Հուսախաբված հարուստն ասում է.
-Աստված ինձ հուշեց, որ շտապեմ այս հոգևորականի մոտ, ով կարող է օգնել իմ մերձիմահ զավակին, բայց տեսնում եմ, որ, ընդհակառակը, այս մարդն օգնության կարիք ունի և նույնիսկ չի կարողանում առանց հենափայտի շարժվել: Իմ նյութական կարողությամբ անզոր եղա օգնել իմ երեխային, հավանաբար Աստված ինձ .....
Եթե ճանճին հարցնես, արդյո՞ք շրջակայքում ծաղիկներ կան, ապա այն կպատասխանի. «Չգիտեմ, իսկ գոմաղբ ու տարբեր աղտեղություններ շատ կան այն առվում»: Եվ ճանճը հերթով կթվարկի այն բոլոր աղբանոցները, որտեղ եղել է:
Իսկ եթե մեղվին հարցնես. «Այստեղ աղտեղություններ չե՞ս տեսել»: Կպատասխանի. «Աղտեղություննե՞ր: Ո՛չ, ոչ մի տեղ չեմ տեսել: Այստեղ այնքան շատ անուշաբույր ծաղիկներ կան»:
Ճանճը ամենածաղկաշատ մարգագետնում էլ կեղտոտ տեղ կգտնի ու .....
Մի եղբայր հարցրեց հայրերից մեկին և ասաց. «Ինչպե՞ս լինենք հիմար հանուն Աստծո»: Ծերը նրան ասաց. «Մի երիտասարդ եկավ եղբայրների միաբանություն և հանձնվեց մի բարի ծերի, որպեսզի այս ծերը նրան ուսուցանի Աստծո երկյուղը: Ծերը նրան ասաց. «Ե թե մեկը քեզ անարգի, որդյա՛կ, օրհնի՛ր նրան, սեղան նստելիս վա՛տը կեր և լավը թո՛ղ, եթե քո առջև հանդերձներ լինեն, թո՛ղ լավագույնը և վատթա՛րն ընտրիր»: Երիտասարդն ասաց. «Մի՞թե ես հիմար եմ, հա՛յր, .....
Մի հռետոր, որ բազմաթիվ հաջողակ ձեռքբերումներ էր ունեցել կյանքում, լսում է, թե Աստծո հրեշտակը ժամանելու է եդեմական հավերժության շքանշանը պարգևելու իրեն: Ըստ սովորության համաձայն իր կուրծքը զարդարում է բազմաթիվ փայլփլող շքանշաններով և ոգևորված սպասում: Երբ հրեշտակը ժամանում է, հռետորը զարմացած հարցնում է.
- Որտե՞ղ է Աստծո այն սպասված մեծագույն պարգևը, որն ինձ պիտի փոխանցես:
Հրեշտակը պատասխանում է.
- Չեմ եկել քեզ ինչ-որ բան տալու, այլ .....
Սուրբ Անտոնի մասին պատմում են, որ անապատում ապրելու ժամանակ, մի անգամ հոգևոր անհանգստություն ու հուսահատություն ունեցավ, և մռայլ մտքերը պաշարեցին նրան: Այդ վիճակում գտնվելով՝ սկսեց իր կսկիծն Աստծուն պատմել:
- Տե՛ր Աստված,- ասում էր նա,- ուզում եմ փրկվել, բայց մտածումներս ոչ մի կերպ թույլ չեն տալիս այդ անել: Ինչպե՞ս վարվեմ: Ինչպե՞ս փրկվեմ:
Իր նստած տեղից վեր կացավ ու մի փոքր հեռանալով՝ մեկ այլ տեղ նստեց և հանկարծ մի անծանոթի տեսավ, որը մանրազնին .....
- Բոլոր հոգևոր հայրերն ասում են, որ հոգևոր գանձը միայնակ է հնարավոր ձեռք բերել: Այդ դեպքում, մենք՝ աշակերտներս, ինչո՞ւ ենք միշտ միասին:
- Որովհետև անտառը մի ծառից զորեղ է: Անտառում կարող ես պատսպարվել անտանելի տապից, անտառն ավելի լավ է դիմակայում փոթորկին, անտառի օգնությամբ հողը պահպանում է իր բերրիությունը: Ծառն արմատով է ուժեղ, և յուրաքանչյուր ծառ իր արմատն ունի: Եվ մի ծառի արմատն ի զորու չէ մյուսին օգնել աճելու:
Դուք միասին եք, բայց ձեզանից .....
Բարի համբավ ունեցող մի մարդ անտառում ցախ հավաքելիս որսորդից թյուրիմացաբար նետահարվում և մահանում է: Բոլորը մտածում են, թե Աստված ինչու այդ պատահարից ու արհավիրքից չփրկեց բարեպաշտ այդ մարդու կյանքը: Համագյուղացիները հավաքվում են իմաստունի մոտ և հարցնում, թե ինչո՞ւ այդպես պատահեց: Իմաստունը զննող հայացքով նայում է նրանց հագուստներին և ասում.
- Ձեզանից որևիցե մեկին չեմ տեսնում, որպեսզի օրինակ բերեմ, թե ինչու այդպես չպիտի լիներ:
Մարդիկ .....
Միտրոպոլիտ Ինոկենտին (Վենիամինով) իր համայնքի անդամներին առակի օգնությամբ էր բացատրում, թե ինչպես գտնեն Երկնային Արքայություն տանող ճանապարհը.
- Պատկերացրու, որ հանկարծ, բոլորովին անսպասելի, քո հեռավոր հարուստ ազգականի միակ ժառանգորդն ես դարձել: Այդ ազգականը, մահվանից առաջ, գեղատեսիլ լեռան գագաթին գտնվող իր շքեղ ամառանոցը քեզ է կտակել: Քանի որ նա միայնություն էր սիրում՝ ճանապարհ չէր կառուցել դեպի իր ամառանոցը և այնտեղ էր հասնում մի .....
Մի մարդ մոլորվեց անտառում ու մի հսկայի հանդիպեց: Վերջինս բռնեց ճամփորդին ու հուժկու ձայնով ասաց.
- Այսուհետև ի՛մ ստրուկը կլինես:
Բայց մարդն իր մեջ արիություն գտավ ու պատասխանեց.
- Ո՛չ, ավելի լավ է սպանես ինձ, քան քո ստրուկը լինեմ:
Հսկան մռնչաց կատաղությունից ու խփեց գերյալին: Մարդն ընկավ, իսկ երբ ուշքի եկավ՝ որոշեց մտքում. «Ծեծին կդիմանամ, բայց չեմ հանձնվի չարագործին»:
Հետո նայեց հսկային ու շատ զարմացավ, քանի որ նրա հասակը կարճացել .....
Մի ծեր վանական, հսկա պարկն ուսին, ճանապարհով քայլում է: Մի երիտասարդ միանում է նրան և ծաղրելով հարցնում.
-Հա՛յր սուրբ, ձգտո՞ւմ ես սուրբ լինել, դա անհնար է, մենք չենք կարող պահել պատվիրանները, քանի որ այս ժամանակակից աշխարհում սուրբ լինել հնարավոր չէ: Ավելի լավ է ապրել այնպես, ինչպես ստացվում է և հնարավոր է:
Վանականը նրան ասում է.
-Ի՞նչն է ավելի հեշտ՝ այս մեծ պարկը յոթ կիլոմետր տանելը, թե՞ յոթ օր պահք պահելը:
Երիտասարդը մտածում է և պատասխանում
. .....
Մի հիվանդոտ ծեր կար, որին խնամում էր կույսերից մեկը, իսկ մարդիկ ասում էին, թե սուրբ չեն միմյանց հանդեպ: Եվ ծերը լսեց: Երբ վախճանվում էր, հայրերին ասաց. «Երբ ես կվախճանվեմ, տնկե՛ք իմ գավազանն իմ գերեզմանի վրա, և եթե դալարի և պտուղ բերի, այնժամ կիմանաք, որ ես սուրբ եմ այդ մեղքից, իսկ եթե չբուսնի, կիմանաք, որ սուրբ չեմ»: Եվ երբ վախճանվեց, տնկեցին գավազանը գերեզմանի վրա, և այն բուսնեց և պտուղ բերեց, և ամենքը տեսնելով` փառք տվեցին Աստծուն:
«Սուրբ .....
Մի վանական եռանդով աղոթում էր՝ ասելով. «Տե՛ր Աստված, Դու համբերող ես ու ողորմած, արդ, ինչո՞ւ է հոգին փրկելն այդքան դժվար և ինչո՞ւ է դժոխքը մեղավորներով լի»: Երկար աղոթեց՝ այդ հարցը տալով: Եվ վերջապես Աստծո հրեշտակը հայտնվեց նրան ու ասաց.
- Գնա՛նք, ես քեզ ցույց կտամ այն ճանապարհները, որոնցով մարդիկ գնում են:
Նրանք դուրս ելան խցից և հրեշտակը ծերին անտառ տարավ:
- Տեսնո՞ւմ ես այն փայտահատին, որ փայտի ծանր կապոցը մեջքին դրած տանում է և .....
