Աստված մարդուն ստեղծել է ազատ կամքով, այսինքն՝ մարդն ազատ է իր ցանկությունների, արարքների, ինչպես նաև մտքերի ընտրության մեջ և ինքն է որոշում, թե ինչ մտածի, ինչպես մտածի և իր միտքը ինչով զբաղեցնի: Բարի միտք ունեցողն ամեն ինչ բարի է տեսնում, դա է վկայում Հայր Պաիսիոս Աթոսացու հետ տեղի ունեցած հետևյալ դեպքը: «Մի օր ինձ մոտ եկավ մի տղա, որ սովորում էր գիմնազիայի 2-րդ դասարանում: Նա դուռը թակում էր և թեև մեծ թվով նամակներ ունեի կարդալու, բայց .....

- Հա՛յր, ես երբեմն կոպտում եմ ավագներին: Հասկանում եմ, որ ինձ վատ եմ պահում և խոստովանում եմ այդ մեղքը: - Եթե հասկանում ես և խոստովանում, ապա կամաց-կամաց կգարշես քեզանից բառի դրական իմաստով, և կխոնարհվես: Այդ ժամանակ Աստծո շնորհը կգա, և դու կազատվես այդ վատ սովորությունից: - Իսկ ես, Հա՛յր, երբեմն կատակում եմ քույրերի հետ և սիրելով ծաղրում նրանց: Սակայն վախենում եմ անպարկեշտ վարվեցողության հասնել: - Այդպես չի լինի, ախր դու կրտսերն ես: Ընտանիքում .....

- Հա՛յր, անպարկեշտ վարվեցողությունը որտեղի՞ց է գալիս: - Փարիզից*… Անպարկեշտ վարվեցողությունն անամոթություն է: Այն հեռու է վանում Աստծո երկյուղն այն ծխի պես, որ մեղուներին ենք տալիս, որպեսզի փեթակից դուրս թռչեն: - Հա՜յր, իսկ անպարկեշտ վարվեցողությունից ինչպե՞ս կարելի է խուսափել: - Քեզ բոլորից ցածր համարիր: Մեծ խոնարհություն է անհրաժեշտ: Դու՝ որպես կրտսեր, հարգանք և ակնածանք ունեցիր բոլոր քույրերի հանդեպ: Խոնարհությամբ ասա միտքդ, այլ .....

- Հա՛յր, որևէ բան մաղթեք ինձ: - Մաղթում եմ, որ դու «հոգևոր առումով դիմակավորված» դառնաս, Աստծու խենթ սուրբ Իսիդորայի(1) նման, որպեսզի «բարի երկերեսանիության» հասնես: Տե՛ս, դժբախտ աշխարհիկ մարդիկ իրենց աշխարհիկ երկերեսանիությունն են տոնում և իրենց ներքին վիճակի համապատասխան հագնվում: Հնում միայն տարին մեկ անգամ էին դիմակավորված հագնվում՝ Բարեկենդանին, իսկ այժմ ամեն օր տեսնում ես… Յուրաքանչյուրն այնպես է հագնվում, ինչպես .....

- Հա՛յր, նրանք, ովքեր ցանկանում են հասարակությունը կործանել, դրա հիմքերին, արմատներին են անցել՝ երեխաներին: Փչացրել են նրանց: - Այդ ամենը երկար չի տևի: Չարիքն ինքն իրեն է կործանում: Ռուսաստանում ամեն ինչ կործանեցին, բայց միայն տես, թե հիմա ինչ է կատարվում այնտեղ, երբ երեք սերունդ անցավ: Աստված մարդկանց չի թողնում բախտի քմահաճույքին: Եվ այդ դարաշրջանի երիտասարդների մեղքերն այնպես չի դատելու, ինչպես նախկին՝ մեր ժամանակների երիտասարդներինը: - .....

Այսօր զանազան տեսությունների օգնությամբ կործանում են խեղճ երեխաներին: Այդ պատճառով են նրանք այդքան անհանգիստ, այդքան խճճված: Երեխան ուզում է մի բան անել, բայց մեկ այլ բան է անում: Նա ուզում է մի ուղղությամբ գնալ, բայց մեր ժամանակաշրջանի ոգին նրան մեկ այլ կողմ է տանում: Մութ ուժերի սարսափելի պրոպագանդա են ծավալել, այդ նրանք են դեպի չարն ուղղում այն երիտասարդներին, որոնց գլխում դատողությունը պակասում է: Դպրոցում որոշ ուսուցիչներ երեխաներին .....

Այսօր մարդկանց մեծամասնությանն անծանոթ է այն ուրախության համը, որ զոհողությունն է տալիս: Մարդիկ աշխատանքը չեն սիրում: Նրանց կյանքում հայտնվել են անբանությունը, ավելի տաքուկ տեղավորվելու ցանկությունը, շատ հանգիստը: Պատվախնդրությունը, զոհողության ոգին նվաղել են: Մարդիկ նվաճում են համարում, եթե նրանց հաջողվում է առանց ջանքերի ինչ որ բան ստանալ, ավելի տաքուկ տեղավորվել: Նրանք տխրում են, եթե չի հաջողվում հեշտ կյանքի հասնել: Բայց եթե նրանք .....

- Հա՛յր, զգում եմ, որ դատելու կարողությունս, դատողականությունս և մարդկային ճշմարտությունը խոչնդոտում են իմ հոգևոր զարգացմանը: - Այո՛, իհարկե: Դրանք խոչնդոտում են հոգևոր զարգացմանը, որովհետև [դրանց պատճառով] Աստծո շնորհը հեռանում է: Իսկ դրանից հետո մարդն առանց աստվածային օգնության է մնում, անկում է ապրում և լիակատար անհաջողության է մատնվում: Սովորաբար մարդկային դատաստանն ու ճշմարտությունը անիրավ են: Աստծո ճշմարտությունը սերն է, համբերատարությունը, .....

Շատ դեպքերում արտաքին կրթությունը վնաս է հասցնում, որովհետև մարդու մեջ իր մասին մեծ կարծիք, «մեծ գաղափար» է զարգացնում: Իսկ հետո այդ գաղափարը պատնեշ է դառնում, որը Աստծո շնորհին խոչընդոտում է մարդուն մոտենալ: Իսկ երբ մարդը մի կողմ է նետում մեծամտությունը՝ կեղծ գաղափարն իր մասին, ապա մեր բարի ու հարուստ Հայրը նրան Իր լուսավոր աստվածային գաղափարներով է հարստացնում: Իսկ եթե խեղճ մարդն իր մասին մեծ կարծիք ունի, և այդ կարծիքը պահում է իր .....

Եթե մարդիկ «արգելակեին» իրենց բանականությունը, ապա ոչ միայն գլուխները թարմ կլինեին, այլև Աստծո շնորհն էլ կկարողանար հեշտությամբ մոտենալ նրանց: Գիտելիքն աղետ է առանց լուսավորության: Հոգևոր առումով իր վրա աշխատելով ու ճգնելով՝ մարդը լուսավորվում է Աստծուց: Նա աստվածային լույսի լուսավորումն ունի, Աստծո մեջ ապրելու փորձ, այլ ոչ թե իր սեփական մտքերը: Այդ պատճառով էլ նա հեռուն է տեսնում: Կարճատես մարդը մոտը լավ է տեսնում, բայց հեռվում .....

Պատմության էջերը թերթելիս նկատում ենք, որ բոլոր ժամանակներում հայտնվել են այնպիսի անձինք, որոնք փորձել են տարբեր նշաններով, կարողություններով առանձնանալ, քարոզել իրենց ուսմունքը` շեղվելով քրիստոնեական ճշմարիտ վարդապետությունից: Ավետարանը զգուշացնում է, որ սուտ մարգարեներ են գալու, որպեսզի հանրությանը շեղեն ճշմարտությունից և ուղղափառ հոգևոր կյանքից. «Զգու՛յշ եղեք սուտ մարգարեներից, որոնք մոտենում են ձեզ ոչխարների զգեստներով, բայց .....

20-րդ դարի կեսերից յոգայի ուսմունքը և կիրառությունը տարածվեց աշխարհով մեկ: Այն մեծ ճանաչում գտավ հատկապես արևմտյան երկրներում, հասավ անգամ մինչև Հայաստան: Այսօր շատ մարդիկ տարված են յոգայով և դրա առաջարկած վարժություններով: Ի՞նչ է յոգան: Յոգան սկզբնավորվել է հինդուիստական կրոնից և իրենից ներկայացնում է ֆիզիկական, հոգեմտավոր վարժությունների հավաքածու, որոնց նպատակն է միավորել մարմինն ու միտքը և վերջում մարդուն հասցնել լուսավորության: .....

Երաժշտությունը կարո՞ղ է քրիստոնեական և հակաքրիստոնեական լինել: Երաժշտությունը տարբերակվում է ոչ միայն ըստ համապատասխան ժանրերի, այլև ըստ կիրառման ուղղվածության, որի համաձայն` երաժշտությունը լինում է կրոնական, աշխարհիկ, քրիստոնեական, ոչ քրիստոնեական և հակաքրիստոնեական: Կրոնական երաժշտությունը ծիսական պաշտամունքների ժամանակ գործածվող երաժշտությունն է, աշխարհիկը` համերգային, խնջույքային, ոչ ծիսական երաժշտությունը: Քրիստոնեական երաժշտությունը .....

- Հա՛յր, ի՞նչ նկատի ունեք, երբ ասում եք. «Ձեր ոտքերը, ձեռքերը տվեք աշխատանքին, բայց սիրտը մի՛ տվեք»: - Նկատի ունեմ, որ պետք չէ սիրտը նյութականին տալ: Մարդիկ կան, որ անմնացորդ տրվում են նյութականին: Ողջ օրը մտահոգվում են, թե աշխատանքն ինչպես պետք է կատարվի, իսկ Աստծո մասին ընդհանրապես չեն մտածում: Արդ, մենք էլ չտրվենք դրան: Ձեռքերով աշխատեք, ոտքերով աշխատեք, բայց թույլ մի տվեք, որպեսզի ձեր միտքը Աստծուց շեղվի, ձեր ողջ էությամբ, ներուժով և .....

«Ընտրյալը նա է, ում Աստված է գովում» (Բ Կորնթ. 10:18) «Несвятые Святые» գրքում Տիխոն եպիսկոպոսը մի դեպք է պատմում, երբ հոգևոր ակադեմիան ավարտած երիտասարդը մոտենում է սրբակյաց ծեր Հովհան վարդապետ Կրեստյանկինին և պարծենալով ասում, որ ինքն աստվածաբան է: Հովհան Կրեստյանկինը զարմանք է արտահայտում և հարցնում, թե չորրո՞րդն ես: Երիտասարդն ասում է, թե ի՞նչ է նշանակում չորրորդը: Եվ ծեր վարդապետը բացատրում է, որ մենք և եկեղեցին երեք աստվածաբան .....