Հաճախ մարդիկ իրենց գաղափարներն ուրիշներին հաղորդելու և ավելի պարզ բացատրելու նպատակով առակներով են խոսում:
Առակը փոխաբերական իմաստ ունեցող պատմություն է, որը նպատակ ունի անուղղակի կերպով որևէ ճշմարտություն բացահայտել: Հնում «առակ» բառը նշանակել է նաև խրատ, իմաստություն։
Առակները ստիպում են ունկնդիրներին հետաքրքրվել, մտածել, խոկալ և ինքնուրույն եզրակացություններ անել:
Կայքի «Առակներ» բաժինը ներկայացնում է մարդկանց կյանքի տարբեր դրվագներ ու իրավիճակներ: Այս հոգեկերտիչ բարոյական պատմությունները օգնում են մարդուն բացահայտելու և հասկանալու Աստծո կամքը: Ավետարանական ու եկեղեցու ուսուցումների վրա խարսխված այս առակները, անկասկած, բարոյական անփոխարինելի ներդրում են մարդու հոգևոր աճի մեջ:
Աստվածային սեր, նախախնամություն, արդարություն և ամենակարողություն, աղոթք և պահեցողություն, «ես»-ի և մեղքի հաղթահարման բազում ուղիներ. ահա այս թեմաներն են արծարծված առակներում:
Անուրանալի է առակների ուժը, քանի որ հասարակ ժողովրդի մտքի վրա ավելի մեծ տպավորություն է գործում նյութական ձևի վերածված պատկերը, քան՝ վերացական գաղափարը:
Մարդ արարածը սիրում է սովորել օրինակով. ընդօրինակելը նրա համար ավելի հեշտ է, քան վերացական խրատը։
«Եվ ինչպես, երբ ծառն են տնկում, զգուշանում և պահպանում են, որ ամրանա և պտուղ տա, այդպես էլ պետք է խրատը լսել, մտապահել, որ պտղաբերի» (Սբ. Գրիգոր Տաթևացի):
Կազմեց Կարինե Սուգիկյանը
Մի երիտասարդ իմաստունին հարցնում է.
- Չեմ հասկանում, ինչո՞ւ է այդպես. գնում ես աղքատի մոտ՝ նա սիրալիր ողջունում է և օգնում ինչով կարող է: Գնում ես հարուստի մոտ՝ ասես չի էլ տեսնում քեզ: Մի՞թե փողը կուրացնում է:
- Լուսամուտից դո՛ւրս նայիր: Ի՞նչ ես տեսնում:
- Մի կնոջ եմ տեսնում երեխայի հետ ու շուկա գնացող մի սայլ:
- Լավ, իսկ այժմ հայելու մեջ նայիր: Ի՞նչ ես այնտեղ տեսնում:
- Ի՞նչ կարող եմ այնտեղ տեսնել, միայն ինքս ինձ:
- Լուսամուտն էլ է ապակուց, .....
Գնաց մի անգամ օտար մեկը Սինա լեռը` հայր Սյուղիանոսի մոտ, և տեսավ, որ աշխատում էին, ծերին ասաց. «Այս կորստական կերակրով մի՛ զբաղվեք, որովհետև Մարիամը բարի մասն ընտրեց» (Ղուկ. Ժ 42): Ծերն իր աշակերտին ասաց. «Զաքարիա՛, տո՛ւր եղբորը Սբ. Գիրքը և տա՛ր մի սենյակ, ուր ոչինչ չլինի»: Արդ, երբ եղավ ժամը ինն, եկվոր եղբայրը նայում էր ճանապարհին՝ ակնկալելով, թե իր հետևից մարդ կուղարկեն, որ ճաշելու հրավիրի: Երբ չեկան, վեր կացավ, գնաց ծերի մոտ և հարցրեց. .....
Մայրը յոթ աղջիկ ուներ: Մի անգամ նա հեռավոր գյուղում բնակվող որդուն հյուր է գնում: Վերադառնում է միայն մեկ շաբաթ անց: Հենց տուն է մտնում, դուստրերն իրար հերթ չտալով պատմում են, թե ինչպես են մորը կարոտել:
- Ես քեզ այնպես եմ կարոտել, ինչպես կակաչը՝ արևային մարգագետնին,- ասաց առաջին դուստրը:
- Ես քեզ այնպես էի սպասում, ինչպես չոր հողը՝ մի կաթիլ ջրին,- ասաց երկրորդը:
- Ես լալիս էի քո ետևից, ինչպես թռչունի ձագուկն իր մոր ետևից,- ծլվլաց երրորդը:
- .....
Ոմն եղբայր, որ եղբայրների միաբանության մեջ էր, մեղքի մեջ ընկավ, իսկ այդ մերձակայքում մի մենակյաց կար, որ քառասուն տարի իր սենյակից բնավ դուրս չէր եկել: Սրա մոտ եկավ վանահայրը և պատմեց նրան մեղանչած եղբոր մասին, իսկ նա ասաց` արտաքսե՛լ նրան: Եվ երբ արտաքսվեց այն եղբայրը, գնաց նստեց անապատամերձ անտառի թավուտում և բազում օրեր դառնապես լաց եղավ: Եվ Աստծո խորհրդով եղբայրներից ոմանք գնացին հայր Պիմենի մոտ: Մինչ անցնում էին այն տեղով, լսեցին ողբի .....
Դասի ժամանակ ուսուցչուհին ասում է.
- Երեխանե՛ր, որևէ հրաշք ասեք:
Քրիստոնյա ընտանիքում դաստիարակված մի աղջնակ ձեռք է բարձրացնում և ասում.
- Հրաշք էր, երբ Աստված իսրայելցիներին Կարմիր ծովի միջով անցկացրեց:
Ուսուցչուհին հոնքերը կիտելով դժգոհությամբ ասում է.
- Դա չի կարելի հրաշք անվանել: Գիտնականները պարզել են, որ որոշակի հատվածում, որոշակի ժամանակ այդ ծովը ծնկից է լինում և հանգիստ կարելի է անցնել այն:
Եվ կրկին հարցնում է.
- Դե՛, երեխանե՛ր, .....
Հայր Սինկլիտիկոսին մեկը հարցրեց. «Հա՛յր, բարի՞ է ընդհանրապես ոչինչ չունենալ», և նա ասաց. «Կատարելապես բարի է նրանց անընչությունը, ովքեր կարող են տանել այդ. քանզի ովքեր այդպես են անում, մարմնական նեղություններ են կրում, սակայն նրանց հոգիները մեծապես շահում են և հանգիստ առնում: Ինչպես օրինակ` ամուր հանդերձն է, որ լվացվում է, ոտքով տրորվում, շուռ տրվում, քաշքշվում ու քամվում` և դրանից չի պատռվում, այդպես էլ անիչք անձը` իր վրա եկած փորձություններից .....
Մի կին շաբաթը մի քանի անգամ խանութ էր գնում՝ գնումներ կատարելու և միշտ փոքրիկ որդուն տանում էր իր հետ: Տղան դուր էր գալիս վաճառողին և վերջինս նրան ասում էր. «Գնա՛ ու քո ձեռքով մի բուռ կոնֆետ վերցրու», սակայն տղան միշտ հրաժարվում էր:
Տղայի համեստությունն այնպես էր հուզում վաճառողին, որ նա ամեն անգամ վազում էր նրա հետևից ու կոնֆետներ լցնում գրպանը: Մի անգամ մայրը հարցրեց որդուն, թե ինչո՞ւ ինքը չի վերցնում կոնֆետները: Փոքրիկը պատասխանեց. .....
Ոմն եղբայր իր պառավ մոր հետ ճանապարհ էր գնում: Երբ հասան գետի մոտ, մայրը չկարողացավ անցնել գետը, և որդին, հանելով իր թիկնոցը, փաթաթեց ձեռքերին և այդպես վերցնելով մորը` անցկացրեց մյուս ափը: Մայրը նրան հարցրեց. «Որդյա՛կ, ինչո՞ւ ծածկեցիր քո ձեռքերը»: Նա պատասխանեց. «Կնոջ մարմինը հուր է, և քո մարմնի հետ շփումը իմ մտքում կարթնացներ այլ կանանց հիշողությունը. դրա համար այդպես արեցի»: Տեսնո՞ւմ ես, որ մինչև իսկ սեփական մոր հանդեպ այսպիսի .....
Ճամփորդը հարցրեց հովվին.
- Այսօր ինչպիսի՞ եղանակ է լինելու:
Հովիվը պատասխանեց.
- Այնպիսին, ինչպիսն ինձ դուր է գալիս:
- Որտեղի՞ց գիտեք, որ եղանակը հենց այնպիսին է լինելու, ինչպիսին Ձեզ է դուր գալիս:
- Գիտակցելով, որ անհնարին է միշտ ստանալ այն, ինչ քեզ է դուր գալիս, սովորեցի սիրել այն, ինչ լինելու է: Ուստի միանգամայն վստահ եմ, որ այն եղանակը կլինի, որն ինձ դուր է գալիս:
Ռուսերենից թարգմանեց Էմիլիա Ապիցարյանը
.....
Ծերերից մեկը բրդյա գործվածք գնեց. տակը դնելով՝ նստեց վրան և կրպակատիրոջը տալիք դրամն էր հաշվում: Ինչոր մեկը ուզում էր գողանալ կտավը և հետևում սպասում էր: Հասկանալով այդ` ծերը կռացավ դեպի կրպակատերը, ում պետք է տար դրամը, և գողը, վերցնելով գործվածքը, գնաց: Ծերը ո՛չ փնտրեց այն, ո՛չ էլ որևէ բան խոսեց այդ մասին, այլ վճարեց գինը և գնաց խնդությամբ, քանզի` քանի դեռ ուներ` իբրև թե ոչինչ չուներ, իսկ երբ կորցրեց` բոլորովին չցավեց` իբրև թե մի բան պակասել .....
Մի պատանի դալար շիվեր է գտնում և որոշում դրանք իրենց այգում տնկել: Նրա հայրն ասում է, որ դրանք պտղատու ծառեր չեն և պետք չէ այգում տնկել, բայց պատանին պատասխանում է` իր իրավունքն է, ինչ ուզենա, այն էլ կտնկի այգում և կստանա այն պտուղը, ինչ ուզում է:
Երբ շիվերը մեծանում են, դառնում ծառեր, սակայն պտուղն չեն տալիս, պատանու հայրը խրատում է նրան.
- Այո՛, քո իրավունքն է տնկել այն, ինչ ուզում ես, բայց կստանաս ոչ թե այն, ինչ ուզում ես, այլ այն, ինչ տնկել .....
Գնացինք մեր սուրբ հայր Սաբայի վանքը` աբբա Աթանասիոսի մոտ, և ծերը մեզ պատմեց ու ասաց. «Երբ ես Պենթուկլայի միաբանների մեջ էի, Կոնոն անունով մեկը կար` ծնունդով Կիլիկիայից, մկրտության քահանա (կատիշիտիտ), որովհետև որպես մեծ ծերի` պատվիրեցին նրան մկրտություն կատարել: Եվ նա օծում և մկրտում էր ամենքին, ով գալիս էր հավատքի, իսկ կանանց օծելիս գայթակղվում էր, ուստի մտածեց հեռանալ վանքից: Եվ երևալով նրան սուրբ Հովհաննեսը` ասաց. «Համբերի՛ր, և ես կթեթևացնեմ .....
Մի փայտագործ աթեիստ շտապում է իր էլեկտրագետ ընկերոջ մոտ և տեսնում, որ ընկերն էլեկտրական հոսանքի չափման սարքով փորձում է սեղանի երկարությունն ու լայնությունը չափել:
Փայտագործն ապշում է.
- Ի՞նչ անմիտ բան ես անում. սեղանը սովորական չափիչ ժապավենով կարող ես չափել, այլ ոչ թե էլեկտրական հոսանքի չափման այդ սարքով:
Էլեկտրագետը պատասխանում է.
- Ճիշտ ես ասում, այս կերպ փորձեցի քեզ ցույց տալ, որ հոգևոր աշխարհի ցուցիչներն ու չափման միավորները .....
Ոմն ծեր մի սուրբ աշակերտ ուներ, որը չափազանց հնազանդ էր, և որքան հակառակ և խոտորնակ բաներ ասեր ծերը` կատարում էր ամենայն ուրախությամբ, փութով, հավատով և սիրով: Երբ պետք էր լինում, ծերը նրան չուխա էր տալիս կարելու, և երբ կարում, վերջացնում էր, ծերը հարցնում էր և ասում. «Կարեցի՞ր, որդյա՛կ»: Եվ նա ասում էր. «Այո՛, կարեցի, հա՛յր»: Ծերը նրան ասում էր. «Տա՛ր և տո՛ւր այսինչ եղբորը»: Եվ նա նույն ուրախությամբ տանում էր, և ծերը էլի էր տալիս, .....
Մի խումբ հավատացյալներ այցելեցին մի աղքատ ընտանիքի, որպեսզի աղոթեն նրանց համար: Աղոթքի ընթացքում դուռը թակեցին: Շեմին մի պատանի էր կանգնած՝ ագարակատիրոջ որդին:
- Ի՞նչ է պատահել,- հարցրին նրան:
- Հայրս չկարողացավ գալ և խնդրեց իր աղոթքները սայլով բերել,- պատասխանեց պատանին:
- Այդ ինչպե՞ս,- հարցրեց ներկաներից մեկը:
- Հիմա կտեսնեք, միայն թե օգնեք ներս բերել դրանք:
Դուրս գալով, տեսան, որ սայլը լի է կարտոֆիլի, ալյուրի, ձավարի պարկերով, խնձորով, .....
