Ըստ եկեղեցական տոնացույցի՝ հինգ տաղավար տոների հաջորդ օրը կոչվում է մեռելոց: Ննջեցյալների հոգու հանգստության և խաղաղության համար եկեղեցիներում մատուցվում է Սուրբ Պատարագ, կատարվում է հոգեհանգստյան կարգ: Այդ օրը նվիրված է ճշմարիտ ու սուրբ հավատով ի Քրիստոս ննջածների հիշատակին, մարդիկ վերհիշում են նրանց հիշատակը, ողորմություն տալիս կարոտյալներին: Հին Կտակարանում Մակաբայեցիներ երկրորդ գրքում Հուդա Մակաբայեցին, պատերազմում ընկածների .....

Խաչի վեր բարձրացման տոնը՝ Խաչվերացը, ուրախալի տոն է ամեն մի քրիստոնյայի համար: Դարեր առաջ հաղթանակի և զորության նշանը՝ Քրիստոսի խաչը, մեծ ուրախությամբ ետ վերադարձվեց գերությունից: Ինչպես այն ժամանակ, այնպես էլ այսօր, Սուրբ Խաչը, ըստ Սուրբ Գրիգոր Տաթևացու, քրիստոնյաներիս պարծանքն է և Քրիստոսի փառքը: Տաղավար այս տոնը յուրաքանչյուր քրիստոնյայի ևս մեկ անգամ հիշեցնում է Աստվածային սերը. «Աստված մեր հանդեպ ունեցած իր սերը հայտնեց դրանով, .....

Հայ Առաքելական Սուրբ եկեղեցու տաղավար տոներից Խաչվերացը նշվում է սեպտեմբերի 11-17-ն ընկած կիրակի օրը: Ակունքներով այս տոնը պատմական է և վերաբերում է Հիսուս Քրիստոսի խաչափայտի ազատագրման հիշատակին: Մինչև XX դ. սկզբները, Խաչվերաց տոնը, որը կենցաղում տարածված էր Սփխեչ կամ Սըբխեչ անվամբ, ուներ նաև այլ անվանաձևեր. Խչվերաց, Ուլոց (Ուլնոց), Խրով, Խաչեյն Զադագ և այլն: Սեբաստացիները սեպտեմբեր ամիսը անվանում էին Խաչ-Խաչին, քանի որ տոնը հաճախ ընդգրկում .....

Ա­ստու­ծո ա­րար­չու­թյան սկզբուն­քից բղխում է և նո­րա նա­խախ­նա­մու­թյունը կամ տես­չու­թյունը (Ի­մաստ., ԺԴ 3. ԺԷ 2), որ ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյան ան­մի­ջա­պես հե­տևում է: Ինչ­պես որ ա­ռանց Աս­տու­ծո ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյան չէր կա­րող ո­չինչ գո­յու­թյուն ստա­նալ, նույն­պես և ոչ մի ա­րա­րած չի կա­րող ա­ռանց Աս­տու­ծո նա­խախ­նա­մու­թյան կեն­սու­նակ լի­նել ու հարա­տևել: .....

Ո՞րն է քրիստոնյայի պատերազմը։ Պատկերացրեք, որ հոգին ծաղկուն այգի է՝ բաժանված երկու կեսի։ Մի կեսում աճում են փշեր, մյուսում՝ ծաղիկներ․․․ Մենք ունենք մի ցիստեռն ջուր (հոգեկան ուժերի որոշակի պաշար), որի վրա երկու ծորակ կա։ Մեկով ջուրը հոսում է փշերի կողմը, մյուսով՝ ծաղիկների։ Եվ ուրեմն, մարդու գաղտնիքն այն է, որ ամեն անգամ, երբ ուզում եմ ինչ-որ բան անել, կարող եմ բացել միայն մեկ ծորակը։ Երբ դադարեցնում եմ ջրել փշերը, դրանք չորանում են, ջրում .....

Ոմանց համար դիմացինին նախանձելը թեթև և անկարևոր մեղք է: Թեթև և անկարևոր համարելով՝ անտեսում ու չեն խուսափում այդ մեղքից, որ գաղտնի ավերածություններ է տարածում, ինչը նկատում են միայն խելամիտներն ու պաշտպանվում: Մինչդեռ Տերը պատվիրում է զգոն ու իմաստուն լինել՝ խուսափելու համար հակառակորդի մահաբեր նետերից, քանի որ թշնամին միշտ արթուն է և անդադար դարանակալում է ու մարդու անփութության պատճառով կարող է նրա սիրտը ներխուժել՝ բազում ավերներ .....

Երկ­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյան վեր­ջում ստեղ­ծեց Աս­տված մար­դուն, որ Աս­տու­ծո ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան նպա­տակն է և նո­րա բո­լոր սքան­չե­լիք­նե­րի մեջ ա­մե­նա­բարձր տեղն է բռնում: Ուստիև հրեշ­տակ­նե­րը, հո­գեղեն, հե­տևա­բար բարձր կա­րո­ղու­թյուն­նե­րով օժ­տված լի­նե­լով հան­դերձ, նշա­նա­կված են` մարդ­կանց փրկու­թյան հա­մար սպա­սավո­րե­լու: Սա­կայն հրեշ­տա­կաց .....

Խաչելությունը հին աշխարհի հայտնագործած ամենաանմարդկային պատիժներից մեկն էր: Այն համարվում էր անպատվաբեր վախճան: Հռոմեական կայսրության սահմաններում սովորաբար խաչ էին հանում ապստամբ բարբարոսներին, ամենանողկալի ոճիր գործածներին, ստրուկներին: Ալեքսանդր Մենը, իր «Մարդու Որդին» գրքում, նկարագրում է այն անասելի տանջանքները, որ ունենում էր խաչյալը. «Մահապարտին մերկ կապկպում էին, իսկ երբեմն էլ վերադրակով գամում էին կախաղանափայտին .....

Ա­ստու­ծո ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյան ըն­թաց­քը ցույց է տա­լիս, և նո­րա հայտ­նու­թյունն ա­սում է, որ մարդն է Աս­տու­ծո ա­րա­րած­նե­րի կեդ­րո­նը, գլու­խը և նպա­տա­կը: Այդ պատ­ճա­ռով և բո­լոր ա­րա­րած­նե­րը ստեղ­ծվե­ցան մար­դուց ա­ռաջ, և բո­լո­րի պատ­րաստվելուց հետո միայն ստեղ­ծվեց մար­դը: Ուստիև մար­դու մարմ­նավոր կյան­քի մեջ պատ­կե­րա­նում է ամ­բողջ աշ­խար­հը, .....

Աստվածածնի պատկերագրության պատմությունը սկզբնավորվում է այն ժամանակից, երբ քրիստոնեական արվեստը սիմվոլիկ և այլաբանական ձևերից անցում էր կատարում ավետարանական պատմությունների պատկերագրությանը: Համաքրիստոնեական, այդ թվում և հայ միջնադարյան արվեստում, Հիսուս Քիստոսից հետո առավել տարածվածը Աստվածածնի պատկերներն են, որը Աստվածածնի նկատմամբ առանձնահատուկ վերաբերմունքի արտահայտությունն է: Տիրամոր նկատմամբ անվերապահ հարգանքի մասին .....